Świętochłowice - Forum bez polityki

Idzie to tyż posuchać na www.ojgyn.blog.onet.pl

A mie sie sam terŏzki spōmniała pierōnym starŏ gyszichta, kierŏ łozprawiŏł za blank starego piyrwyj nasz srogi Ślōnzŏk Karlik z Kocyndra. A byda jōm sam rzōndziōł deczko po mojimu, tak jakech jōm spamiyntŏł.
Wiycie, ze mojim kamratym Jōłzlym (ftorego mianowali sam u mie na Pniokach – Judu Klajn) bōło ci kejsik corŏzki gorzij i pierōn wiy, eźli by ci niy bōło jesce gorzij. Już bez dwa tydnie leżŏł borok, mamrŏł i festelnie karwiynczŏł a umrzić za dioska niy poradziōł. A żŏl, bo kejby sie miŏł jesce jedyn tydziyń mordōwać, to przeca lepszij by zrobiōł, kejby z pōnktu łodwalōł, poszŏł do lale.
Nō, tōż poszŏłech po dochtora, ftory przikwanckŏł sie i wymacŏł we mojim kamracie łokropicznŏ niymoc, kierŏ sie po łacinie gripa mianuje.
Jōłzel, kiej mu już to dochtōr Elke pedziŏł, co tak na isto łōn mŏ, ani sie niy skrziwiōł, ino łobyrtŏł sie rziciōm dō nŏs i smolōł na wszyjsko. Tōż tyż ci mu padōm po dobroci:
– A cōż ty to mazoku diosecki se myślisz? Uwalōłeś sie do prykola, kŏżesz sie flyjgować, chobyś bōł jakimś werkdyrechtorym abo niy przimiyrzajōnc posłym abo synatorym. Tak przeca dalszij być niy moge, niy lza tak! Abo chopie yntlich świtniesz we kalyndŏrz, abo wstŏwej ze tego prykola, ze tych hadrōw i bier sie do czego porzōmnygo.
Nic mi na to borajstwo niy pedziŏł, alech wymiarkowŏł po fresie, coby mi tak nŏjlepszij nacharkŏł do łōcz, kejby poradziōł na isto sztreknōńć sie ze zegōwka. Ale kejech sie tak jakosik kole tych zimnych zegrodnikōw (łoszkliwszych niźli latoś byli) podziwŏł na kamrata, to ażech sie festelnie zlynknōł. Leżŏł ci tyn szlapszwanc zōłty jak trikołowŏ hymda abo niy wyszpluchtane batki, kichol ci mu sie zrobiōł szpicaty jak u tego Pinokia, dakle a lica zbiyleli, i razinku tyż przipōminŏł gryfniste zezwłōki – kiere już bez rok leżōm we zimnyj dziurze.
Padōm se tak do sia:
– Mōj ty Bożycku! Niy mōm na świycie już ani łojca, ani mamulki (co ło babie i świekrze sam niy spōmna) ani żŏdnyj zabranyj, pijynżnyj tanty a ino mōm tego jedzinygo przociela... a tyn jesce tyż mie musi łodyjńść.
Niy, niy... tak przeca niy moge być! Łōn musi żyć, choby niy wiym co, choby ino dlō mie samygo. Tōżech tyż przimyknōł ku niymu, pohajŏłech go po gymbie i rzykōm:
– Judu! Ty ślimŏku diosecki! Niy być przeca świniŏrzym, niy rōb sie biksōm z kleja i niy śmiatej łodymie. Uśmiychnij sie przecamć zdechlŏku. Czamu nic niy gŏdŏsz? Gorszysz sie na nŏs wszyjskich? Abo morzi cie głōd, wećkŏł byś co? Możno spuściōł byś harynka – nō, takigo fajnistego, masnego i zaprawiōnygo, co? Abo możno kyns wusztu ze mosztrichym... a gorzŏłecki szlukniesz, co? Nō, toż... jakōż by niy!
Judu Klajn ino gowōm pokiwŏł, iże niy i ani słōweckym sie niy łozwŏł dō mie.
– Ło pierōna – pedziŏłech se – jak ty kamracie już ci i gorzŏłki niy kcesz, to już ze tobōm jes na isto forbaj.
Napocznōłech tyrać po izbie choby jaki gupi i targać ze palicy szkōciny, ale mie w tym zaszterowŏł dochtōr, ftory bōł wlŏz rajn, łobklupŏł niymocnygo jesce rōłz, podziwŏł sie na niygo tak jakosik szpasownie, a mie juzaś pedziŏł moc jankornie:
– Źle, usmolōnie jes ze tym waszym przocielym... festelnie usmolōnie śniym. Ino jakisik cud moge go retnōńć łod śmiyrtki.
Niyskorzij przepisŏł jakiesik papry i poszŏł... a wy mie jakisik jankor i żŏl napocznōł sie bańtować. Co sam terŏzki robić? Kaj sznupać za retōngym?
Chyciōłech recept, zawarech dźwiyrze i wartko pogzułech do jakptyki po ta przepisanŏ medicina. Drōgōm trefiōłech starŏ Majzlinŏ, naszŏ sōmsiŏdka, ftorŏ miyszkŏ we piyrszyj siyni.
– Nō, jakōż to tam, panie Ojgyn, co tam słychōwać ze tym waszym przocielym Jōłzlym?
– Ooo... usmolōnie, pierōnym usmolōnie Majzlinŏ. – padōm – Dochtōr pedziŏł, co ino jakisik cud moge go retnōńć.
– E, zaś tam, pierdoły! Co tam ci miarkujōm te nasze niydobildowane dochtory łod siydmiuch bolyści. Psinco i tela! Mōj stary kiejsik ledwa ci ziopŏł, taki bōł niymocny a jakech ci sie za niygo wziyna, zarŏzki, chnet we łoka mrziku wydobrzŏł i prziszŏł do sia. Jŏ sie rōłz-dwa uwina i zarŏzki do wŏs przijńda... łobocza, co tyż tam jesce do sie dlō niygo zrobić!
Nō, i prziszła wartko, mōj ty Bożycku, ale niy blank samŏ. Przikwanckało ci sie śniōm cŏłke babske „kōnziliōm”: starŏ Jōndercynŏ, Gōminiŏrka i ku tymu starŏ Piōntkowŏ. Wszyjske te baby podziwali sie na Jōłzla, zatym zicli sie we winklu izby, a ino starŏ Majzlinŏ siednyła sie przi Jōłzlu na jejigo prykolu i napoczła go łopytŏwać.
– Gowa wŏs boli, ja?
– Boli – łodpedziŏł Jōłzel.
– A we gŏrdzielu jich dropie, abo, niy dej Pōnbōczku, targŏ?
– Boli i dropie...
– A pod łopatkōma żgŏ jich?
– Żgŏ...
– A jeść to mogōm łōni?
– Niy...
– A gŏdać poradzōm łōni?
– Niy...
– Nō, tōż wyplyniōm łōni lynzyk...
Judu Klajn pokŏzŏł swōj lynzyk, kiery bōł ci blank biŏły...
– To jes na isto influryncyjŏ! – łorzykła Majzlinŏ – a niy żŏdnŏ tam usmolōnŏ gripa. Muszōm sie łōni, mōj panoczku, festelnie wyparzić a zarŏzicki wszyjsko bydzie do porzōndku.
Łōna sie szibła a na jeji plac zicła sie Jōndercynŏ i rzōndzi:
– Czy gowa jich boli?
– Boli.
– A gŏrdziyl jak tam?
– Boli i drŏpie.
– A popod łopatkōma żgŏ wŏs?
– Żgŏ.
– Jeść tyż niy mogōm co?
– Niy.
– A na wielki dwōr mogōm to łōni?
– Niy, blank niy.
– Ja, ja, to jes richtik influryncyjŏ! – rzykła Jōndercynŏ, szibła sie nazŏd do eki i zrobiyła plac Elzi Gōminiorce. Kiej ino łōna se siedła przi Jōłzlu napoczynŏ:
– Żgŏ wŏs Jōłzelku?
– Żgŏ.
– A gowa łōnych boli?
– Boli.
– A we gŏrdziylu dropie i targŏ?
– Dropie i targŏ.
– A morziska niy majōm łōni?
– Niy.
– A ćkać jŏdło poradzōm?
– Niy.
– Ja, ja, sprawiedliwie. To na zicher jes influryncyjŏ! Niy ma sam co za tela gŏdać, ino trza fest dać na poty i fertik.
Poszmyrali cosik miyndzy sobōm, zadziyrgnyli rynkŏwy i nuż bierōm sie do roboty. Majzlinŏ zatopiōła w kanōniku. Jōndercynŏ prziniysła blank nowŏ dachōwka a Gōminiorka bez tyn czŏs łoglōndała gynał Jōłzlowe szczewiki, ftore stoli kole jejigo prykola.
– I co Majzlinŏ łōni medikujōm, bydzie to co ze naszego Jōłzla?
– A toć, iże bydzie! Jak my we śtyrza sie dō niygo zabierymy, to mu kipnōńć niy dōmy, aże niy dōmy!
– Łoj, paniczko Majzlinŏ, niychżysz wōm to Pōnbōczek wynadgrōdzi, tak mi terŏzki jes, choby mi fto sjōn kamyń ze serca. Niy wiym doprŏwdy, jak jŏ mōm wōm dziynkōwać.
– Nō, dobra, dobra! Niy ma co terŏzki jesce dziynkōwać – rzykła mi Gōminiorka do ucha. – Ale tak kejby, niy dej Pōnbōczku, jejich przociel umar, to niych łōni niy przepōmnōm a dajōm mi jejigo szczewiki. Wziynabych sie je dlō mojigo starego, bo łōn borajstwo już blank bez zolōw łamzi.
Kiej mi to ta łoszkliwŏ baba pedziała, toch ci jōm kciŏł ślypiōma przebodnōńć, ale łōna już ci tego niy ujzdrzała, bo łoglōndała jōłzlowe galoty, ftore wisieli na biglu przi szranku.
Terŏzki ci dziepiyro przikotasiyła szczwŏrtŏ baba, Piōntkowŏ. Przilazła ku tymu niymocnymu, kukła tak ci na niygo, przifilowała i wrōłz załōmała ryncyska:
– Przenŏjświyntszŏ Paniynko! Co tyż ci to moge sie bez dwa tydnie ze czowieka zrobić! Dziepiyro na Wielkanoc bōł taki szpasowny i wizgerny a terŏzli leży choby na balaskach. Ło ty boroku, niy bydzie ze cia nic, aże niy bydzie!
Widzicie orgola i grōndeloka! – wrzeskła Majzlinŏ. – Łōnymu sie ścigŏ a ta szlōndra i mamzela gŏdŏ ło takich rzecach. A dyć by ci pychol spuch łod dakla do dakla, lampucero jedna.
Kciała ci jōm tyż jesce łodsztuchnōńć łod klapy na keryj leżŏł Jōłzel, ale ta ani sie niy dyrgła. Zgibła sie nad tym niymocnym borokym i pytŏ ci sie go:
– Czy boli jich gowa?
Jōłzel wyblyszczōł szyroko ślypia i wrzesknōł na cŏłki karpyntel:
– Łeb mie boli, gŏrdziyl mie boli, żgŏ mie we blacie, ćkać niy poradza, morziska ani laksyry niy mōm, i niy pytej mie diosecko mamzelo, hekso, łō nic, bo jak cie praskna bez pysk, to ci śpik wyskocy i cie wrōłz wszyjscy dziobli weznōm!!!
Stynknōł, łobyrtnōł sie fresōm do ściany, a Piōntkowŏ łozgzukanŏ, chlistła bez zymbole, charkła na ziym.
– A dyć giździe zapierōnowany umiyrej sie sōm... To czowiek sie lituje nad tym ślimokym, chce mu hilfnōńć, a taki podciep sprzezywŏ i wyciepuje mie ci do wszyjskich dziobłōw.
Praskła dźwiyrzami i tela my jōm widzieli.
Po łodyjńciu Piōntkowyj napoczła sie już na zicher ta cŏłko babskŏ kuracyjŏ...
Nŏjprzodzij Majzlinŏ do kupy ze Jōndercynōm łobindowali Jōłzlowi basisko zimnym ōmszlagym a i gowa łowinyli mokrōm hadrōm, i dziepiyro ci zatym wrajziōła mu Gōminiorka gorkŏ dachōwka, tyż łowiniynto mokrōm lapōm pod nogi. Nasz niymocny wrzesknōł choby go ze skōry łodziyrali i kciŏł ci sie wyplańtać ze ryncyskōw tych trzech bŏb tela, co już mu blank siyły niy stykło.
– Parzi jich? – pytŏ sie Majzlinŏ.
– Łoj, parzi, aże parzi! – kwiōnczŏł niymocny. – A dyć zebiercie ta dachōwka, bo jŏ sam zarŏzki kipna!
Jowiejczŏł tak jankornie, iże mie sie aże cosik robiōło. Doskoknōłech do jejigo prykola i kciŏłech na isto wytrzaś ta dachōwka, aleć ci babska na mie łozdarli pychole.
– A cisnōm żysz łōni, mamlasie diosecki, bo mogōm lapōm po pysku nachytać. Dzisz go rajca zapierōnowany. Trzimŏ boroka niymocnygo bez cŏłke dwa tydnie i dowo mu sie mynczyć. My tam już miarkujymy, co mōmy robić. Cofcie sie, bo mogecie sam jesce cosik nachytać.
Cōżech tyż miŏł robić. Szibnōłech sie, boch se tak w duchu padoł, a możno na isto cosik mu te babska pōmogōm. Za jakosik kwilka kuknōłech na tego mojigo niymocnego kamrata i ujzdrzŏłech, co ta jejigo blajchowŏ skōra robi sie szarłatniŏ a na sztirn wylazujōm mu sroge krapki potu.
– Zarŏzki mu bydzie lepszij! – pedziała Majzlinŏ.
– Ło, dziwejcie sie jak sie tyn boroczek już fajniście spociōł – dociepła na to Gōminiorka.
– Jesce tak ze śćwierć godziny musi szczimać – rzykła na to Majzlinŏ – i zatym dziepiyro łoboczymy, co bydzie dalszij.
Nō ale, tyj śćwierci godziny borok Jōłzel już niy szczimŏł. Zblŏd juzaś a gowa zwiysiōła mu sie bez czuciŏ ku ziymi.
– Zymdlŏł – rzykła Majzlinŏ.
– Ja, ja prŏwdōm wybulōł – potwiyrdziōła Gōminiorka. – Jōndercynŏ! A dyć drab przismyczcie ino sam tyn wasz srogi grotek na pranie!
Poleciała wartko Jōndercynŏ i przismycōła srogachne koryto, i doczkała, co tyż ji dalszij łozkŏrzōm. Niymocny Jōłzel leżŏł wybulōny i chocia ci go te babska targali, szkubali tam a nazŏd, i roztomajcie śniym wyrŏbiali – niy poradziōł ci łōn przijńść do sia. Na łostatek gichnyli ci na niygo cŏłki kibel wody, ale tak by tak niy poradziōł sie Jōłzel spamiyntać. Majzlinŏ miała ale gowa na karku, tōż wartko łozpostarła na dylinach deka i do kupy ze Jōndercynōm uwalyli tego zymglōnygo na nia. Zatym łobalyli na niygo tyn srogi grotek, a zasik gibko ci Gōminiorka prziniysła jakisik srogachny tucek (ftorym sie tuce dlŏ kormikōw kartofle) i nuże tym tuckym prać we te koryto. Zdŏwało sie, co ftosik ze srogij kanōny szczylŏ – take ci baby zrobiyli larmo i butel.
Ale pōmōgło, bo łorŏz szło usłyszeć spodle grotka jowiejczynie. Wtynczŏs wōm ci te babska wyciōngli niymocnego Jōłzla spodle koryta, pokładli ci go juzaś na prykolu, i dekli go wszyjskim, co ino we jōłzlowyj izbie bōło.
– Bydzie żōł! – zawrzeskła Majzlinŏ. – Terŏzki, kiej sie ino jesce rōłz festnie sparzi, to tyż ci go zarŏzicki chorōbsko popuści!
Posiŏdali se te stopierōńske dochtōrki łod siydmiuch bolyści na prykolu wele Jōłzla a jŏch styrcŏł bezszprymny i niy poradziōłech sie doczkać, kiej bydzie fajrant tyj usmolōnyj babskij kuracyji.
– Ojgyn! – zawołŏł łorŏz Jōłzel. – Dej mi sam ino, a wartko, szluknōńć ździebko wody!
– Razym, Jōłzel, na ciepło!
Nimech ale poleciŏł ze gorczkym pod kokotek nalŏć wody a sam już Majzlinŏ przitykła niymocnymu do gymby szolka z wodōm, kierŏ Jōłzel pragliwie wysłepŏł. Kiej już wyduldŏł wszyjsko do kna i sie małowiela pokrzypiōł, łorŏz Majzlinŏ jak niy wrzesknie łokropicznie.
– Paniynko Przenŏjświyntszŏ!
– Co jes lōłz? – pytōm sie przelynkniōny.
– A to ci berdyjŏ! – zawrzeskła jesce rōłz Majzlinŏ. – Tyn jancykryst diosecki! A coby cie ty giździe diosi porwali! A dyć ci mie użar we palcysko! Niech sie ta sakramynckŏ bezkurcyjŏ samŏ lycy, kiej ci jes taki fałeszny! – chyciyła swoja szolinka i ino rōłz praskła dźwiyrzami.
Gōminiorka i Jōndercynŏ łostali rajn i zdŏwało sie, iże sōm rade, kiej sie Majzlinŏ straciyła. Ale uciechy niy bōło dugo, bo kiej Jōndercynŏ kciała pomacać niymocnego Jōłzla po piyntach – tyn ci sztreknōł łobie grace i świtnōł ta dochtōrka w rzić aże łodfurgła pod łokno.
– Ażby cie stopierōński łochyntolu poskryncało! – wrzeskła jak łoparzōnŏ i tyż wypolōła ze pomiyszkaniŏ.
Łostała ino Gōminiorka, ftorŏ widać musiała mieć snożne sumiynie, bo niy śmiytła jak te piyrsze dwie, ino sztyjc zaziyrała na jōzkowe szczewiki.
Pierōnym żŏl ji bōło Jōłzla, ale jesce barzij żŏl ji bōło tych jejigo szczewikōw. Doczkała tak możno jesce ze dwie godziny, ale kiej spokopiyła, co Jōłzel niy umiyrŏ, pożygnała sie śniym ciepluśko.
– Nō, tōż z Pōnbōczkiym, Jōzicku – pado. – A chowiōm sie tam łōni dobrze.
Zatym łobrōciyła sie ku mie i pedziała:
– Suchajōm ino pōnie Ojgyn, kiejby sie tak Jōłzlowi cosik łodmiyniōło, kiejby sie łopowożōł i umar, to łostawiōm mi te jejigo szczewiki dlŏ mojigo starego, ja?
Nō ale, Jōłzel po takij farōńskij babskij kuracyji ani myślŏł umiyrać... namyślōł sie inkakszij i łozdrowiŏł z czego jŏ – a miarkuja, co i Wy roztomiyłe suchocze – festelnie sie radujymy.

_________________
Ojgyn z Pnioków