Świętochłowice - Forum bez polityki

Idzie to tyż posuchać na www.ojgyn.blog.onet.pl

Bezmać wszyjske ludzie, skorzij swojij włōśnyj śmiyrci poradzōm rzyknōńć cosik takigo, co ne duge lata inksze bydōm pamiyntać. Zawdy cosik pedzōm, a niyskorzij we roztomajtych ksiōnżkach, cajtōngach i... bele kaj, bydzie sie te słōwecka powtŏrzać. Napoczna łodymie, i to niy beztōż, cobych miarkowŏł, iże łō mie bydōm tyż po mojim umrziciu mocka gŏdać, ale skuli tego, iże i mie sie przitrefiōł hercszlag i moje kamraty wrōłz ze mojōm babeczkōm myśleli, iże już poszoł pod sosiynki. A bōło to tak:
Procnie jakosi te ślypia łozewrzić... ale blynduje... kaj żech jes? I czamu ta po biŏłu tak ci na mie zaziyrŏ... Jezderkusie! Sztreknōńć sie... po jakiymu jŏ leża? Jŏch miŏł być już we robocie... A Elza co sam robi?
– Mōmy go nazŏd – kajsiś ze daleka słysza chopski, znŏjōmy głōs...
Przeca jŏ leża na prykolu, na blank biŏłym łobleczyniu... Kaj sōm moje szczewiki? Binder, hymda... co sie sam wyrŏbiŏ?
A te szlauchy, rułecki i... zgŏście te fōncle... niy to klara bez łokno blynduje... ale już forhang zaciōngli, lepij...
– Kuknijcie panie Ojgyn na mie – wystrachany głōs... dziōłszynny... zaziyrŏ na mie... kaj jŏ jes?
– Nō, już przitōmny, już jes nazŏd ze tyj drugij zajty...
Nō, jescech niy do łostatka prziszŏł do sia. Niy sztimowało mi, iże leża na prykolu, niy łoblecōny, jakeś cudze fresy na mie zaziyrajōm... jes i Elza...
– Co sie stało... kaj jŏ jes? Mogesz mi Elza pedzieć? Jezderkusie, a wiela to jes godzin, czamuch jesce niy we robocie, niy we werku? Kaj sōm moje szczewiki?
Miarkujecie? Kaj sōm moje szczewiki? To bōło wteda dlō mie nŏjważniyjsze.
To wszyjsko, coch skorzij napisŏł, spōmniało mi sie, kiejech przeczytŏł fajny artikel Mathiasa Schulza (napisŏł to do miymieckigo cajtōnga Der Spiegel) i na isto skuplowało mi sie to i ze mojim hercszlagym, i tym, co ludzie majōm rade gŏdać, kiej już majōm pōjńść, kaj wszyjske pōjńść kiejsik muszōm... drōgōm wszyjskich ludzi...
Dugo, dugo jesce przed śmiyrciōm, kiej sztachniyńcie sie cigarōm sprŏwiało mu mocka uciychy, Groucho Marx, majster cŏrnego szpasu, zawinszowŏł sie, coby na jejigo dynkmalu bōło napisane: „Wyboczōm mi wszyjske, iże niy stowōm.” Mocka lŏt niyskorzij, kiej już richtik dolazowŏł do łostatka swojich dnioszkōw, tyn hamerikōński wicman i kocynder nie straciōł blank pogody ducha i ruły. Kiej leżŏł we lazarycie we Los Angeles ze zapŏlyniym puc, wyszeptłŏł zachrapociałym ale szczysnym głōsym do ucha modszyj ło 50 lŏt babeczki:
„Umiyrać, moja roztomiyło? To łostatniŏ zacha, jakŏ... zrobia!”
Eźli to jes prŏwda? Eźli wiyrzić powiarkōm, wszyjske sroge tego świata żegnali sie ze życiym na szprymny i pōmysłōwy sztrich. Do historyji przeszŏł na tyn przikłŏd srogi zyjman sir Walter Raleigh, ftory 29 paździyrnika 1619 roka łoznŏjmiōł: „Eźli cowiek mŏ serce we włŏściwym miyjscu, to blank niy mŏ znaczyniŏ, kaj jes gowa.” I we tyn sōm dziyń ta gowa mu łodkraglowali.
Cornelius Hartz, mōndrok i wizynszaftler ze Hamburga pozbiyrŏł do kupy kieladziesiōnt takich wywołanych „łostatnich słōwecek” i wylŏł nōm – ludziōm ftorzi chyntnie czytajōm i suchajōm takich farbistych gyszichtōw – kibel zimnyj wody na palice. Pokŏzało sie, iże mocka takich wywołanych pożegnaniōw ze życiym, to dziyło ajnbildōngu i fantazyji kolyjnych pokolyniōw. Tak tyż sōm Archimedes, na łoka mrzik przed śmiyrciōm ze gracōw rzymskigo lygiōnisty na ist niy wrzesknōł: „Niy psowej, chopie, mojich kōłek!” Juzaś łosławiōne słōwecka: „Więcej światła”, kiere miŏł wypedzieć Goethe wandlowali sie ło jejigo dochtora, kiery ale bōł daleko łod miyjsca, kaj umiyrŏł poyta. Barzij sztimuje to, co pedziała jego niywiŏstka, ftorŏ siedziała przi łōżku wiyszcza, iże Gothe przed samōm śmiyrciōm rzyknōł ku swojij babeczce: „Podej mi swoja szłapka, kotecku.”
We naszyj historyji niy brak wziyntych łosobistōści, kiere łozstŏwali sie ze tym ziymskim padōłym we mało paradny sztrich. Larma wele siebie niy robiyli ani Marlena Dietrich („Ida samstōnd”), ani Bertold Brecht („Łostŏwcie mie we pokoju”). Hermann Göring, kiery 15 paździyrnika 1946 r we hereszcie społyknōł cyjanek, poszŏł z tego świata i wiszowŏł wszyjskim: „Dobranoc”. Moc żŏl, iże niy wlazło mu to do filipa skorzij.
Przikłŏdōw ale nŏgłygo łolśniyniŏ i jakisik wyjōntkowyj głŏdkōści mōłwy jes zglyndnie niywiela. Do srogich majstrōw mōłwy przinoleżi zarachować cysŏrza Jōzefa II Habsburga, kiery kiej już chnet blank leżŏł na tym łōżu śmiyrci szafnōł do kupy ze abzolutnōm szczyrōściōm swoje lichucne łosiōngniyńcia: Na mojim dynkmalu mŏ być napisane: „Sam leży cysŏrz, kierymu niy powiydli sie żŏdne przedsiawziyńcia.”
U inkszych juzaś zaślypiynie włōśnōm perzōłnōm utrzimuje sie do łostatka. Taki ci hamerikōński pisŏrz Theodore Dreiser, nō, autōr niy nŏjlepszyjszych powiyści, miŏł bezmać wrzesknōńć na cŏłki karpyntel: „Szekspirze, tōż ja, jŏ przilazuja, przikludzōm sie ku cia!” Juzaś ło za tela srogim miyniyniu ło sia świadczy jamer cysŏrza Nerona: „Jakiż ci to srogi artysta ginie!”
Ale, idzie tyż pedzieć, co starożytnie historikery poradziyli pośmiyrtnie łoszeredzić niyftorych swojich wrogōw i wrażowali jim w gymby niydorzyczne ausdruki. I tak, na tyn bajszpil srogi cysŏrz Tyberiusz miŏł bezmać zyjńść z tego świata ze słōweckōma: „Biada! Zdowo mi sie, iżech sie... zesrŏł!”
Ale do łostatka richticzne, sto procyntōw richticzne sōm jednakowōż przekazy, ftore gŏdajōm ło pogodzie ducha Antoniygo Czechowa, kiery na łoka mrzik przed kipniyńciym dopōminŏł sie i nastŏwŏł: „Szampana!” Śmiało tyż idzie dać wiara szkowroźności i szwōngu Tomasza Manna, kiery łod swojich kamratōw żōndŏł: „Dejcie mi ... bryle!” a łoka mrzik niyskorzi zawar na zawdy swoji łoczy. Juzaś na krōtko skorzij śmiyrci Karol May (tyn łod tych naszych dzieckowych ksiōnżek ło Winnetou i Old Shatterhanda), ftory bezmać miŏł głōsić: „Zwiyciynstwo, sroge zwyciynstwo! Widza wszyjsko na rōżowo!”
Nō ale, blank tragicznie brzmiyli łostatnie słōwecka Jamesa Deana , szauszpilera i naszyj modziokowyj legyndy, kiery zatrzas sie za lynkiyrōm swojigo porsche we 1955 roku. Ciyngiym gŏdali, iże tyn hollywoodzki szauszpiler sōm jes winowaty za tyn niyszczysny cufal ale tyn Hartz, ftorego spōminŏł skorzij, wykŏzŏł, iże łōn jechŏł przepisowo, 55 milōw na godzina. Łorŏz ze bocznyj drōgi wyjechŏł autok. Mechaniker Deana, Miymiec Rolf Wütherich, kiery siedziŏł wele Deana, łostrzygŏł go, coby dŏwŏł pozōr na tyn autok. James Dean wrzesknōł jednakowōż ku niymu: „Tyn fric musi zahaltować. Przecamć ci nŏs widzi!”

_________________
Ojgyn z Pnioków