Świętochłowice - Forum bez polityki

Idzie to tyż posuchac na www.ojgyn.blog.onet.pl

Niyskoro na łodwieczerz. Moja starǒ już łod kielanostuch minutek szykowniście nynǒ. Jǒ jesce kciǒ deczko połoglōndać te, kiejsik, kiejsik moc szpasowne „Szkło kontaktowe” ale trefiōł mi sie Zimiński, kiery pokazǒwǒł tego – chnet kapelōnka – Gowina. Łoba majōm ze sia cosik spōlnygo... łoba pierōnym sie przi gǒdce mamlajōm i sōm ku tymu stopierōńsko maźglate. Te jejich: mmm, eee, hmm, nnn... już doprǒwdy niy poradza szczimać. Wiela sie te chopy nastnkajōm, najōnkajōm podwiyl niy oedzōm pǒruch słōwecek ze cwekym. Wyszaltrowǒłech ta naszǒ telewizyjǒ i brǒłech sie ku spaniu. Nǒjprzodzij ale kuknōłech na weker (mōm taki gryfny podle telewizora, kiery blynduje na czerwiōno) – świyciōło 2222, znaczy chnet pōł jedynōstyj.
Spōmniała mi sie, i niy miarkuja po jakiymu, Maria Czubaszek, kierǒ tyż lecy kedy (nǒjczyńścij we niydziela) łozprawiǒ we tym „Szkle kōntaktowym. Łōna sztyjc i jednym ciyngym rzōńdzi, iże festelnie rada mǒ kurzynie cygaretōw. Jǒch tyż kejsik mocka kurzōł. Ale terǒzki we styczniu piźnie gynał dwadzieścia piyńć lǒt, kejech te diosectwo na szlag ciepnōł. Nō, i jak to zawdy sie wtynczǒs przitrefiǒ, napocznōłech tyngnōńć, przibiyrać na wǒdze jak jaki kormik. I Wiycie, jes ci nǒs śtyruch Kosmałōw: bracik, jejigo dwōch synkōw i jǒ, śnich nǒjstarszyjszy i nǒjbarzij spaśny. Ale za to mōm nǒjwiyncyj wosōw na palicy. Fajnistǒ siwǒ czopa. Mōj bracik mǒ takǒ plata choby świynty Antōnik, jejigo starszyjszy synek mǒ ci już czoło, kiere siōngǒ aże do zadka palicy, a juzaś tyn nǒjmodszy snǒs mǒ palica jak holckopf na kiery naszǒ Mamulka naciōngała kapliny, kej robiōła huty, szykowniste pliszhuty dlǒ swojich kamratek, i niy ino. Bǒła wywołanōm niy ino we Chorzowie hutmacherkōm. Miała naszǒ Mamulka jesce przed wojnōm (ale i bez wojna, i pǒrã lǒt po wojnie) swōj werksztat i skład na Kronprinzenstrasse (terǒzki 3-go Mǒja) i na Bismarckringu. Te roztomajtyj zorty holckopfy poradziōła przismycyć (podug mōłdy na huty) i ze Wiydnia. Niyskorzij palcyska poskrōncane bez rojmatyka niy dozwǒlali Mamulce robić, naciōngać te kpaliny i pociepła tyn swōj fach, chocia i jesce mojij babeczce pǒrã szykownistych pliszhutōw zrobiōła.
Kukōm na weker... blynduje 2345, znaczy sie trziśćwierci na dwanǒstǒ we nocy.
Morze, morze...żǒdnyj srogij weli ino świetliczkowe zmǒrski na tyj wodzie. Fajnisty jacht, „Pilar” (tak miǒł na bordwandzie nasztrajchowane), wele mie dwie szwarne dziołchy, czǒrne, na sie mieli ino bisynhaltry i dwie szlajfki na rziciach... łobłōnczaste łogiby i pǒłne piōntki, ftorte fedrowali przi kǒżdych kroku na ferdece. Jǒ we jednyj gracy srogachnǒ glaska ze rumym i wyrflami lodu, we drugij srogachnǒ cigara i łorǒz widza chopskǒ gorzć, srogachnǒ jak berkmōńskǒ hercōwa, ze fojercojgym... Ja, ja... znōm... To Ernst Hemingway. Łopǒlny, zgorzały łod klary na połedniowych morzach i łod tamesznego wiatru.
– Wiysz Ojgyn – gǒdǒ ku mie tyn wywołany pisǒrz, srogǒ gwiǒzda literatury i czego tam jesce – płynym terǒzki łod Havany (La Habana) aże na Isla de la Juventud (dǒwnij, do 1978 roka Isla de Pinos) i tam ździebko popływōmy we tym Karaibskim Morzu. Landszaft choby ze raju, choby we tych malōnkach Eugène’a Paula Gauguin’a. Połedniowe morze, czǒrne, szykowniste, całbrowne dziołchy, glaska rumu i cigara... żyć a nie umiyrać....
Łorǒz zdǒ mi sie, iże szpacyruja ze Ernstym po El Malecón łod Castillo de San Salvador de la Punta we Hawanie ( La Habana Vieja) aże do takij rzyki, ftorǒ sie mianuje Almendares, a kierǒ łoddziylǒ która oddziela Vedado łod Miramar. Te ichnie zapłocie, Vedado mǒ ci gysztalt hamerikōńskigo Miami. Idymy ci wrōłz wele kiyrhowu mianowanego Necropolis Cristobal Colón (smyntǒrz Krzysztofa Kolumba) jednego ze nǒjsrogszych kiyrhowów na świycie, kaj jes bez dwa milijōłny grobōw. Przi tyj prōmynadzie, przi tym tryjtradzie miyszkali my ze mojōm Haźbiytkōm we hotylu Deauville. Niy lza tyż łōminōńć Parqe Central kaj na pojstrzodku postawilyli dynkmal José Martíego. Nó, i jak tyż to niy wlyjź niyskorzij do kabarytu Tropicana. Tyn restaurant i kabaryt łozewrzili we 1939r i jes ci to na isto nǒjbarzij wywołany, spanialisty, szumny restourant i kabaryt na wolnym lufcie.
Łocuciōłech sie, alech niy kciǒł jesce łozewrzić ślypiōw... kciǒłech jak nǒjdugszij mieć tyn łobrǒzek przed łoczami. Ja, ja... tyn szif łod tego Ernesta Hemingwaya styrcy we jejigo rezidyncyji Finca Vigia na łobrzyżach Hawany (dwanǒście kilomyjtrōw łod cyntrōm) kaj Ernest Henigway miyszkǒł ze swojōm łostatniōm babeczkōm Mary Welsh. Wszyjsko to łoglōndalichmy ze mojǒm Haźbiytkōm we 1978 roku we tyj Jejigo chałpie kaj gǒściyli i Gary Cooper, i wywołanǒ szuszpilerka Ava Gerdner, ftorǒ poradziǒł sie szpluchtać we Jejigo basingu blank sago. Łōn sō prasknōł sie w łeb ze faterkowyj tuplōwki we inkszyj swojij chałpie we Idaho we 2 lipca 1961 roka.
Musza łozewrzić chocia jedyn ślyp... na wekerze blynduje: 123... tōż bydzie chet pōł drugij...
Mōj gyburstak we 1955 roku. Pizło mi dziesiyńć lǒt. To bōł piyrszy gyburstak, piyrszy fajer już bez mojigo Tatulka. Jescech tak niy do łostatka spokopiōł cōż tyż to bydzie dalszij, kej mōj Tatulek mǒ swōj kwatyr na kiyrhowie... we wrzyśniu ida już do szczwǒrtyj klasy we szuli... trza sie uczyć tak, jakech to mojimu Tatulkowi przed jejigo umrziciym snochwiōł, jakech ci mu to forgot prziłobiecǒł. Zatym juzaś szejśćdziesiōnty trzeci rok i cheba mōj mǒjważniyjszy gyburstak. Mōm łoziymnǒście lǒt, jeżech już majerant, pǒłnolytni karlus. Ida do roboty, do naszego chorzowskigo werku, do Huty „Kościuszko”. Nǒjprzodzij byda robiōł za robola ale pewnikym musza skōńczyć politechnika. Śmigajōm latka, gyburstak... pizło mi dwadzieścia piyńć lǒt. Nō i już mie ku wojǒkōm niy weznōm... ida – jak to sie fajnie gǒdǒ – do „rezerwy”.... Przigǒdǒłech se kejsik szykownistǒ frela... nō możno już niy frela, bo miała dwie cery. Ale sztramskǒ, nogi duge aże do niyba, dychanie take gynał do gorzci... trefiōło ci to gynał we mōj gyburstak. Ta gryfnistǒ babeczka miała ci ale już be trzidziyści lǒt. Skuli tego i jǒ dociep żech do mojich lǒt dwa lata, coby sie niy gańbić, iżech jes łod nij modszy. I tym szimlym we tyn mǒj gyburstak miǒłech już trzidziyści lǒt, chocia pizło mi dziepiyro dwadzieścia łoziym. Wartko śleciało do Abrahama, do piyńćdziesiōntki. Chop przi Abrahamie to ci jes dziepiyro perzōłna, prǒwda? Fajery byli trzi. Jedyn dlǒ familijantōw, drugi dlǒ spōłpracownikōw ze mojigo werku a trzeci, nǒjsrogszy dlǒ tych nǒjlepszyjszych przocieli, sznapskamratōw i tych wszyjskich, ze kierymi sie bez łostatnie kieladziesiōnt lǒt balandrowǒł. Już żech samtukej łozprawiǒł jakech to musiǒł po mojim Abrahamie wyciepnōńć zekretarka, ale to bōł ino szpas, takǒ wicno gyszichta. Jednakowōż taki richtik sztramski, piyńćdziesiynciolytni chop swōj wert mǒ. Zdǒ mu sie, iże terǒzki to dziepiyro wszyjsko już na isto poradzi, a nǒjbarzij to przi tyj cǒłkij babsko-chopskij robocie. Gǒdajōm roztomajte mōndroki, iże wtynczǒs przinoleżi swoja piyńćdziesiōntka, znacy ślubnǒ baba, zwekslować na dwie dwadziestki piōntki. Jǒ tyż zawdy szpasuja i miynia, co mi to dochtōr fest przikǒzǒł, iże moga sie zadǒwać we mojich latach ino ze dziołchami dwadzieściapǒralytnimi, i to pod warōnkym, iże jesce... modo wyglōndajōm. Ale juzaś we telewizyji taki jedyn mōndrok, szauszpiler i wigyjc trzimie, miarkuje, co chop po Abrahamie moge sie tak prǒwdōm zadǒwać ino ze babami wele śtyrdziyści lǒt starymi... łōne na isto tak wartko chopowi... niy pitnōm, bo łōnym sie już tyż ścigǒ, coby ci tak do łostatka niy przepasować tych łostatnich prykolowych uciychōw...
Śnik to abo mi sie tak ino zdǒ? Weker pokazuje: 234... to już po pōł trzecij za nocki. Przecamć jesce mōm mocka czasu, niy musza tak wczas wstǒwa, moga jesce ponynać... ale jes to spanie lebo ino tyrajōm mi po gowie nocne ambaje?
Jesdrkusie! Niy poradza znojść bindra... tyn niy sztimuje do tego ancuga, tyn drugi tyż niy, a miǒłech ci jich ze sia we Poznaniu, kaj mōm sztand na Miyndzynarodowych Targach Poznańskich kielanǒście... ja, ja... tyn bydzie na zicher bindować, nadǒwać sie... Napytali ci nǒs dzisiej na sroge „party”, na srogǒ wyżyrka do fyrmy British Steel Corporations tela, co bez połednie. Łod pǒruch lǒt kǒżdyrok mōmy take zaproszyni łod szefōw tyj ynglickij fyrmy i, jak zawdy, idymy tam we pǒruch. Do kupy snami dziesiej idzie jedna ze śtyruch sztudyntkōw, ftore u nǒs bedinujōm... jes ci to Margot... Ludzie, co to ci jes za szwarnǒ dziołcha. Bez myjter siedymdziesiōnt wzrōstu... łōna jedzinǒ mǒ moja pozwolyństwo, coby do roboty przilazować na plaskatym abzacu (niy moge być przecamć srogszǒ łody mie). Wysztiglowanǒ, krōtko kieculka, „mini”, a te jeji szłapy, ludzie! aże do niyba, pǒłnǒ szōstka dychanie... i siedzieć tyn na czym mǒ... Nō, niy bydymy sie my Polǒki, a łosobliwie my ze sztalindustriji, u tych ci Ynglynderōw gańbić za nasze dziołchy. Jǒch przecamć ci jes dupny prowajder wieligo sztandu cǒłkij polskij hitnindustriji. Bez cǒłke chnet dwadzieścia lǒt robiōłech na roztomajtych miyndzynarodowych targach. Ale bōł ci tyż snami jedyn inżiniyr ze Huty „Zǒbrze”. Jōłzel sie łōn mianowǒł. Tōż tyn Jōłzel szǒł symnōm i ze tōm gryfnōm dziołchōm- sztudyntkōm i drōgōm tuplikowǒł ci nōm łōn jak tyż to mōmy na tym bankycie fōngować, jak tam przi tyj przileżitōści łostǒć i sie blank niy zgańbić.
– Panie Ojgyn! Suchejcie ino! Nǒjprzodzij te wszyjske móndroki, ktore nǒs napytali bydōm mocka gǒdać, łozprawiać. Niy suchejcie tego wszyjskigo, panie Ojgyn, i ty Margot, ino zarôzki stōńcie sie kole stoła kaj jes jôdło (mianuje sie to terôzki tak madernie „szwedzki stōł”). Musicie tak sie tam stanōńć, cobyście swoji elbōłgi, swoji łokcie nôjbarzij mōgli na wszyjskie zajty je roztopiyrzyć; musicie stôć rozparzisto, szyroko, coby wasze grace mieli kajsik kole jednygo kwadratmyjtra szyrzki. Te wszyjskie angyjbery bydōm przodzij mocka gôdać, mocka wynokwiać, mocka sie kwolić a my wrǒłz... styrcymy wele stoła, bo tam jes jôdło (gorzôła bydōm ōłbry zōłwizōł kôżdymu wtykać do gracy). Styrcymy tak, styrcymy, i łoroz tyn nôjważniyjszy na isto rzyknie:
– Pytōmy, gryfnie proszymy do stoła!
A my już tam sōmy! I już napoczynōmy ćkać wiela nǒm ino do rzici wlyjzie.
Tyn kamrat tak poradziōł bez dwa tydnie (wtynczôs tela to zetrwało, bo terôzki ino śtyry dni) mieć festelny kust i niy wydǒwać żôdnych swojich betkōw na tyj „delegacyji”, na tyj dinstrajzie.
Jedyn blik na weker, świyci na czerwiōno 345, to już trzi śćwierci na szczwǒrtǒ. Jezderkusie! A śnik jak niy przilazowǒł, tak niy przilazuje. Kejsik, dziesiyńć, piytnǒście lǒt tymu nazǒd, czowiek modszy i stykło ci mu, iże lygǒł ło drugij, trzecij a już ło szóstyj na rozwidnioku wstǒwǒł, cuciōł sie blank mōnter i fertik do roboty. I bōło czowiekowi ganc egal czy bōł deczko chycōny, abo blank ci trzyźby; stykło trzi godziny spaniǒ i czowiek niy medikowǒł ło tym eźli wydoli we robocie, abo niy. Musiǒł wydolić i tela! Nō ja, ale to już starōść, podyszły wiyk. A ta starōść napoczynô sie nōm chopy, ja, chopy, wtynczôs, kiej już niy poradzymy łoszpluchtać swojich szłapów we ausgusie!
Bo tyż taki ci siedymdziesiyńciolytni knaker jak jǒ jes w dōma jak szolka ze utrzaskanym uchym... niy ma za co chycić, a pierōnym żǒl wyciepnōńć.
Lecy kedy tyż, kej niy poradza jak przinǒleżi spać, śnik bez cǒłkǒ nocka niy przilazuje, stana sie przi łoknie i widza naprociw, we drugij chałpie za gardinōm starka abo starzika, ftorzi gynał jak jǒ tyż majōm utropa ze spaniym.
Nō, i na łostatku napocznōł blyndować szajn, taki srogachny leflektor na naszyj łochrōnce. Blynduje mi bez łokno na ściana nad mojim prykolym tak festelnie, iże poradziōłbych cajtōng przeczytać przi tyj fōncli. To już piōntǒ abo pōł szōstyj ło rozwidniǒku. Łōni tam we tyj łochrónce już na podzim i bez cǒłkǒ zima świycōm tyn leflektor, coby mamulki ze swojimi dzieckami poradziyli gynał uwidzieć kaj lejzōm wczas z rańca...
Ślaciała jesce jedna nocka, jesce jedna niyprzespanǒ nocka bez śniku i ino kej trza ło rozwidnioku zakulwitać sie do haźlika, to idzie spomiarkować, iże już moje szłapy łodkǒzali posuszyństwa i ulygłōści... wrajziyli tyż mi już do biedra takǒ „ceramicznǒ yndoprotyza” a i moje kolańska tyż sie już dǒwno do imyntu wylajerowali i czowiek kulwitǒ sie, ciōngnie sie gynał jak cuch po spodniokach.

_________________
Ojgyn z Pnioków