Świętochłowice - Forum bez polityki

Idzie to tyż posuchać na www.ojgyn.blog.onet.pl

Jŏ już we mojich artiklach, roztomajtych łozprŏwkach, mocka pisŏł ło piastowaniu ale i wyćwice, jake sie przinŏleżōm dzieckōm, i niy ino jim. Pisŏłech na tyn przikłŏd ło tym we gyszichtach: „Jak niy być sorōniym” i „Eźli potrza modziokōm wyćwiki”. A dzisiŏj połozprawiōm sam ździebko ło piastōwaniu dziecek, ło jejich chowaniu.
My sōm wszyjsko przecam dzieciŏ tamtych łojcōw, łojcōw ze piyrszyj pōłowy dwadziestego wiyku. Tōż tyż posuchejcie jak to bōło:
Jŏ, moje braciki i rest śpikoli ze naszyj hulicy, przetrŏwiylichmy te nasze dzieciynctwo na łobrzyżach miasta, kajsik na kraju dziydziny i bele kaj. Bylichmy chowane na taki szimel, ftory psychologōm śni sie zaobycz we fachmŏńskich sumeryjach. Na te bogi, nasze łojce blank niy wiedzieli, iże sōm „patalogicznymi” łojcami dlŏ swojich dziecek. My tyż niy miarkowalichmy, iże sōmy „patologicznymi” dzieckami. W tyj słōdkij niywiydzy prziszło przetrŏwić nōm we cŏłkości nasze dzieciynstwo. I terŏzki spōminōmy ze mankulijōm nasze pofyrtane lata 50-te i 60-te.
Wszyjske my przinŏleżeli do zidlōngowyj rojberbandy i mōglichmy bawić sie, używać na roztolicznych samtyjszych budowach. Kej we platfus wbiōł sie papiok abo szpymŏl, mamulka go wyciōngali i dezinfekiyrōwali bolok wodōm ze kali. Na drugi dziyń juzaś targali my na ta budowali dalszij sie bawić. Mamulka niy dyrgotali ze strachu, iże sie pozabijōmy. Wiedziała, co tatulkowy pŏsek gynał poradzi nauczyć wszyjskich regli bezpieczyństwa na placu.
Niy wszyjske bajtle, spikole łajziyli do ochrōnki, ale żŏdne tyż łojce niy tropiyli sie, co bydymy – jak to sie terŏzki szykownie gŏdŏ – uniyskorzyni we łozwoju. Żŏdyn tyż niy lŏtŏł za nami ze copkōm i halstuchym, i niy sprŏwdzŏł eli my sie za tela niy zgrzŏli.
Ze wszyjskimi syjzōnowymi chorōbskami zmŏgała sie naszŏ starka. Do jeji ringowaniŏ sie ze gripōm bōł knōbloch, tyj ze szpritym i rubŏ pierzina. Dziynka tymu nigdy niy stwiyrdzōno u nŏs zapolyniŏ puc abo anginy. Bali dochtōr tyż u nŏs niy bywŏł, tedyć tyż niy miŏł szanzy nic stwiyrdzić – stwiyrdzali to zawdy starka. I żŏdyn tyż by sie niy łopowŏżōł zawrzić starka do heresztu za rŏczynie dziecek szpritym, nŏlywkōm na szpricie.
Do lasa deptalichmy zawdy, kiej ino mieli my na to szkrabka. Jedlichmy brusiny i bery, na ftore najscali skorzij sorniki abo ryżokudły. Mamulka sie niy tropiyli, iże wećkŏ nŏs jakisik wilk, iże zarażymy sie ściykliznōm abo kajsik skapnymy, zatrzasnymy sie. Kiej my sie tam już zaklechtali, tōż tyż i nazŏd pewnikiym wrōcymy. Powrōt po śćmiywku bōł nadgrōdzōny... starzikowym pŏskym ze koplōm ze drugij wojny światowyj.
Kiej juzaś sōmsiŏd łapnōł nŏs na habiyniu jabek, sōm wymiyrzŏł nōm sztrofa. Sōmsiŏd niy gorszōł sie na pichniynte jabka, a łojciec niy gorszyli sie ło zastōmpiynie go we łobowiōnzkach wychōwawczych. Niyskorzij łojciec ze tym sōmsiadym szli – jak zawdy – na laga piwa.
Żōdyn tyż ci nōm niy pōmŏgŏł we łodrŏbianiu zadaniŏ dōmowygo kiej już napoczli my pyndalować do podstawōwki. Łojce stwiyrdzali, iże kiej już łōni skōńczyli szkoła, to tyż niy muszōm ku nij nazŏd wrŏcać.
Bez lato fyrtali my na rynerōwach, abo na inkszych kołach nad rzyka abo jakisik rybniŏk. Majoryntne nŏs blank niy wachowali. Żŏdyn tyż snŏs sie niy utopiōł, bo kŏżdy tyż poradziōł pływać, i niy potrza mu bōło szpecijalnych lekcyji, coby sie tego knifu naumieć.
Bez zima juzaś łojce bajstlowŏł nōm szlichtada za kōniami (u mie to bōło za starōm warszawōm). I zawdy ci tyż łōne ze uciychōm na skryntach urychlali, brali szwōng. Lecy kedy tyż sōnki, nasze rōłle zahŏczyli ło strom, grōdka lebo pot i wtynczŏs ślatywali my na ziym. Żŏdyn niy ślimtŏł, chocia wszyjske my sie deczko strŏchali. Majoryntne niy miarkowali ku czymu sōm łochrōniacze abo helmiska. Kalnioki, zole, zadrŏpniyńcia i boloki byli u nŏs blank ajnfachowym zjŏwiskym a szkolny pedagōg na isto niy posywŏł nŏs skuli tego do familijnego psychologa.
Żŏdyn nōm niy łoznŏjmiōł jak wybrać nōmer na MO, coby kapnōńć na łojcōw, coby jich zakapować. Na przecamć, radzi by my skorzystali ze tyj wiydzy. Nō ja, pŏsek bōł wteda dobrōm pōmocōm didakticznōm, a policyjŏ zajimała sie ino zachami majoryntnych, abo rapsikami i chacharami.
Swoje modziokowe zachy załatwialichmy ajnfachowōm hajōm, szarpackōm na szachcie abo na pniokowych pasiōnkach. Łojce trzimali sie łod tego pozdaleku. I żŏdyn snŏs niy trefiōł skuli tego do cuchthauzu, do poprawczŏka.
We sobota na łodwieczerz łostŏwalichmy same dōma, łojce wykludzali sie kajsik do kina abo tyjatru. I blank niy potrza nōm wtynczŏs bōło kindermyjdli, bo przecamć po cŏłkim dnioszku przetrŏwiōnym na placu, tak by tak szli my moreśnie nynać.
Psiŏk łajziōł snami, i to blank bez hōndelajny i malkorba. Wysrŏł sie kaj kciŏł, jscŏł kaj kciŏł i żŏdyn nŏs skulitego niy absztychowŏł, i niy żduchŏł. Rōłz tyż przisznalowalichmy go licōm łod żelŏzka i pokwanckalichmy sie śniym na szpacyr, coby markiyrować „szanōwne państwo” ze pudlym. Niyskorzij juzaś łojciec zabindowŏł nŏs, skrymplowŏł sznōrōm i tyż wykludziōł nŏs na szpacyr. Zwrōciyli my wartko tymu psiŏkowi słeboda na zawdy; niy bōło wtynczŏs jesce u nŏs rasōw psōw-zabōjcōw. Mōglichmy ale tykać wszelijakŏ roztomajtŏ gadzina, wszyjske naobkoło zwiyrzŏki. Żŏdyn niy miarkowŏł tyż blank, co to sōm chōbska łodzwierzynce.
Same tyż jscalichmy na dworze. Bez zima trza bōło jscać zadkiym do wiatru, coby sie do imyntu niy łobejscać abo sie ciulika niy przeziōmbić. Kŏżdy bajtel to wiedziŏł. Nō przecamć, jakōż by inakszij, żŏdyn snŏs tyż niyskorzij niy łoszpluchtŏł ryncyskōw.
Starŏ sōmsiŏdka, ftorŏ mianowalichmy szandarōm abo chyrpōm, gōniōła nŏs krykōm. Ciyngiym tyż łajziōła bele kaj na nŏs skargować. Łojce ale kŏzali nōm sie ji kłōniać, i gŏdać pozdrowiōny, i smycyć jeji sprawōnki. Wszyjskim starym heksōm musieli my gŏdać pozdrowiōny, a kŏżdy majoryntny poradziōł na nŏs te pozdrowiyni wymusić.
Starzik dŏwali zwōlŏ, coby my sie mōgli sztachnōńć sie jego fajfkōm. Zatym głōśno sie chichrali, kiej powykrziwiali ci sie nōm gymby. Łod tego czasu trzimalichmy sie pozdaleku łod tyj fajfki. Skŏkalichmy ale radzi ze balkōnu na łodlygłōść. Chiby, pucōwa niyskorzij spuściōł nōm sōmsiŏd... łojciec postawiōł mu ale dobrŏ laga w szynku.
Do szuli (niyftorzi, jŏ niy) musieli deptać i pōłtora kilomyjtra piechty. Łojciec twiyrdziōł, co miyszkōmy k’tymu poblisku, blank kole, bo łōn musiŏł pyndalować i bez piyńć kilomyjtrōw. Żŏdyn ale nŏs nie łodprowŏdzŏł ku szuli. Kŏżdy gynał wiedziŏł, co przinŏleżi deptać lewōm zajtōm hulicy, i niy lza wlazować pod autoki, bo juzaś bydōm dōma chiby jak sto dioskōw.
Spōłczulichmy, użŏlalichmy sie nad kamratym ze naprociwka, bo łōn musiŏł pyndalować do muzycznyj szuli (jŏ tyż, jŏ tyż musiŏł). Bōł ino piyńć lŏt stary. Łojce inkszych dziecek byli łoburzōne tryźniyniym i krziwdowaniym bajtla we tym wiyku... My tyż!
Warzylichmy sie „łobiady” ze dyszczōwki, piŏsku, trōłwy i bōncu. Ale tyż łobjŏdali my sie starcynnym kołoczym ze posypkōm do bezprzitōmnōści i tyż żŏdyn nie rachowŏł nōm kaloryji. Żuchlalichmy jedyn kaugōmin na zmiana bez pŏrã dni i żŏdyn sie niy brzidziōł. Ćkali my tyż do łozpuku niyłoszpluchtane ōłbsty direkt ze stromōw i słepali my woda ze ulicznyj plōmpy kole naszyj „Siedymnŏstki”. Żōdyn skuli tego niy kipnōł, niy umrził.
Ale bez cŏłke dzieciynctwo żŏdyn nōm sztyjc niy gŏdŏł, iże sōmy ciacianymi janiołkōma. Majoryntne gynał miarkowali, iże bydymy sie tōm gŏdkōm gańbić. Musielichmy ale kusikować starŏ tanta we lico na pōwitani – bez ślimtaniŏ, i bez wyciyraniŏ fresy rynkŏwym. Żŏdyn tyż nie bawiōł sie ze starkōm, kindermyjdlōm abo mamulkōm. Do wszelijakich gracek mielichmy sie wzajym. Żŏdyn tyż ze majoryntnych niy chrōniōł nŏs przed złym światym. Kiej szlichmy sie bawić, musieli my se dŏwać rada same. I mielichmy, pniokowe bajtle, ino pŏrã regli i mustrōw do spamiyntaniŏ, dlŏ wszyjskich jednake. Łokrōm nich, słeboda bōła naszōm włŏsnościōm. Wychowywali nŏs, dŏwali nōm wyćwika tyż sōmsiŏdy, stare heksy, cufalowe przechōdnie i kamraty ze starszyjszyj klasy. Łojce ale tyż chyntliwie przijimali hilfa cufalowych wychōwawcōw. I Wiycie! Wszyjske przeżylichmy do siela, a żŏdyn niy trefiōł do heresztu.
Niy wszyjske sōm bildowane, niy kŏżdy sztudiyrowŏł na uniwerzityjcie, ale kŏżdy snŏs mŏ swōj fach w gracy. Niyftore łobabiyli sie abo wydali, i dziecka wychowujōm podug... modernych terŏzki pouczkōw psychologōw. Blank niy łopowŏżyli sie być... „patologicznymi” łojcami. Ja, ja sōmy już terŏzki mocka barzij „ucywilizjyrōwane”.
My, dziecka ze naszego familokowego placu, przajymy naszym łojcōm za to, iże wtynczŏs jesce blank niy wiedzieli, jak przinŏleżi nŏs, he,he,he „dobrze” wychowywać. To dziynka niym przetrŏwiyli my nasze mode, smarkate lata bez ADHD, bakteryji, psychologōw, zecniōnych kindermyjdli, żłōbkōw, zawrzitych szpilplacōw i szulsztōndōw balytu.
A nōm sie sztyjc wydŏwało, co nōm łojce i wszyjske majoryntne wszyjskigo brōniōm i do łostatka wszyjsko szperujōm!

_________________
Ojgyn z Pnioków