Świętochłowice - Forum bez polityki

Idzie to tyż posuchać na www.ojgyn.blog.onet.pl

Nó, tóż mómy już tyn nowy, 2014 rok. Strzimalichmy Gody (ja, strzimalichmy te dnioszki, kiej sztyjc i jednym ciyngiym ćkało sie i słepało, a tak prôwdóm, to strzimali to ino nasze leberka) i mómy już i Zilwester forbaj. U mie to piyrwyj bóło tak: nôjprzodzij Wilijô i Gody. Niyskorzij trzidziestego jes Ojgyna (móm baba gorolica to i imiyniny fajruja). Zarôzki zatym tyż bół i Zilwester, i Nowy Rok. Ździebko musiôłech łoddychnóńć i juzaś fajer: moja Elza mô gyburstag a jô juzaś... imiyniny we szczwôrtego stycznia. I jak tu cowiek, znacy sie chop miôł przijńść do sia, jak miôł sie spamiyntać, kiej ciyngiym sie ta gorzôła lôła akuratnie poduk starych sztrofek:
„Nasz starzik Noe świyntym bół
I deptôł przed Pónbóczkym,
Jak łognia tak sie wody bôł,
Gorzôła słepôł gorczkiym.”
Terôzki ale, to już bych tak do dzisiyjszyj niydzieliczki niy strzimôł, bo jakech już kiejsik gôdôł, kôżdy musi swoji śtyry bele wysłepać i... styknie.
A mie sie łod pôruch lôt zdô, co dziyń za dnioszkym gzuje gibcij niźli hazok. Ledwa sie dziyń napocznie, a już drabym mô szlus. I niy ma to kwestiô pogody, ino tego łoszkliwego zdziadziyniô. Kiejsik szulsztóndy cióngli sie jak kaugómin, wlykli sie jak dziôd po słodach, a terôzki żynie wszyjsko jak lufter na trójce. To ci jes cosik we nôturze niysprawiedliwygo. Ledwa cowiek, znacy sie chop, powóniôł wóniôczka modyj dziołchy i uradowôł sie ze tego... piyrszego razu, a sam ci już go we kostyrach łómie. A niychby ta dioseckô prziroda dała jakisik dugszy czôs na medikowanie, prôwda?
Nale! Spómniôłech samtykej dzisiôj ło Zilwestrze. Mało kiery miarkuje ale, iże fajrowanie Zilwestra wandluje sie ze 999 roka, kiej to papiyżym bół moc srogi Sylwester II, i kiej wylynknióne ludzie kcieli doczkać końca tego jejich świata, co bezmać przepedziała takô wywołanô planeciôra Sybilla. Miało być szlus ze tym światym po piyrszym tysiónclyciu. Nic sie ale wteda niy stało tela, co jô niy miarkuja po jakiymu te ludzie medikowali, iże to mô być gynał ze tego 999 roka na rok tysiynczny, kiej wedle matymatyki piyrsze tysiónlycie mô ci swój fajrant gynał we tysiyncznym roku a niy rok skorzij. Nale, możnoch jô deptôł do inkszych szuli, bo i sam u nôs pôra lôt tymu nazôd we Zilwestra 1999 roka wszyjskie fajrowali, wszandy tak bóło naszkryflane, co to jes srogi fajer pod mianym „Zilwester-2000” i wlazowanie we trzecie tysiónlycie. I tak ci mi sie straciół, zapodziôł wtynczôs jedyn gryfny roczek. Trza jesce sam dopedzieć, co u nôs, sam na Ślónsku (i we côłkij Polsce) napoczli fajrować Zilwestra dziepiyro kajsik we XIX wiyku, i to wteda ino te pijynżne, te festelnie zabrane we srogich miastach tyn Zilwester fajrowali.
A jutro mómy Trzech Króli. Jesce za pierónym starego piyrwyj łodwieczerz tego świynta Trzech Króli mianowali inakszij, bo bół ci to „szczodry wieczór” a côłki dziyń Trzech Króli to bół „szczodry dziyń”. I bół ci to na isto łostatni, łod kierego bół ci już fajrant ze wszyjskimi „dajnymi łodwieczerzami”, ftore zetwali łod samych Godów aże do tych Trzech Kroli. I to wszyjsko bóło skuli tego, iże jes to dziyń we kierym bezmać te Trzi Króle dôwali naszymu Dzieciónteczku darki, swoji przikludzóne ze sia gyszynki.
Nó, tóż tyż bydymy mieli łod jutra tyn côłki faszing, znacy„karnawał” lebo jak za starego piyrwyj gôdali – zapusty. Ja, ja, dôwnij to na côłki karnewal gôdali zapusty, faszing. Terôzki zapustami mianuje sie ino te łostatnie trzi dni skorzij strzody popiylcowyj. Faszing, karnewal. Tyn ci (po polskimu mianowany) karnawał, to tak richtik napoczynô sie dziepiyro łod Trzech Króli a zetwô aże do strzody popiylcowyj. Łod czego to sie wziyno? Anó, łod takigo słówecka carn-aval, co idzie przełóżić na „miynsożerstwo”. Tak na isto – jakech to już niy jedyn rółz eklerowôł – zapusty to sóm te trzi łostatnie dni skorzij tyj strzody popiylcowyj. Tela, co we dôwniyjszym kościele gôdało sie jesce ze łacińska carnis-privum, znacy miynsopust – pociepniyńcie wszyjskigo miynsa, swalynie miynsa na szachty, na „zwały”. Nale, coby sam za tela niy metlać, za starego piyrwyj, tyn côłki czôs łod Trzech Króli do popielca, to byli zapusty i tela. Gôdajóm tyż roztomajte móndroki, co karnawał tak richtik, to idzie wywiyźć łod roztomajtych świónt pogóńskich, takich jak „lupercalia” lebo „bacchanalia”. Juzaś we tym starożytniym Rzymie fajrowali we grudniu Saturnalia. „Carrus navalis” – to ci bóła takô łódka, takô kana, tela, co łóna bóła na kółkach, a we kieryj Dionizos, taki ichni pónbóczek fyrtôł ci po cestach we pochodzie łoszkliwych, a możno i gryfnych, „satyrów” i „bachantek”. Jakby na to niy kuknóńć, to zółwizół wylazuje na to, co tyn côłki karnewal to bół czôs, kiej ino ludzie biysiadowali, tańcowali, wyrôbiali, przeblykali sie za bele jakie heksy, strzigi i inksze stroszki, aże niyftore kapelónki napoczli ci sie festelnie gorszyć i przeciepować ludzióm, co to sie niy godzi. I te kapelónki mianowali tyn czôs niy zapustami ino „rozpustami”.

_________________
Ojgyn z Pnioków