Świętochłowice - Forum bez polityki

Idzie to tyż posuchać na www.ojgyn.blog.onet.pl

Łod prziszłygo pióntku bydymy mieli wiesna. Chocia ino we kalyndôrzu, ale zawdy to już wiesna. Ludziska majóm przeca już za tela tyj latośnyj zimy. Tela, iże jakij zimy. Przeca, tak prôwdóm, latoś żôdnyj zimy niy bóło u nôs. A ludzióm sam sie już tyż ckni do tyj richticznyj wiesny, do tych ptôszków-świyrgoloszków, kiere ze dalekij Afriki muszóm borajstwa sam dó nôs przifurgnóńć. Do tych ci fajnistych kwiôtków, narcizlów, hijacyntów, bolioczków, tulpów, nelków i jakich tam jesce.
Nó ale, wiesna to tyż dlô naszych babeczek mocka roboty we pomiyszkaniu. Bo to i łokna trza na glanc wypucować, gardiny wyprać i naszpanować (nó, to możno terôzki niy potrza, bo te moderne to już niy trza szpanować, bo po praniu wiyszô sie je jesce wilgłe). I co sam wiela gôdać. Przi tym tyż chopy mogóm mieć deczko uciychy. Bo kuknijcie ino. U mie we familoku miyszkô jedna, festelnie wizgyrnô, gdowa. Ida sie tak kiejsik drógóm na szpacyr a tu ci łóna na piyrszym sztoku łokna glancuje. A iże u nôs sóm na isto srogie te łokna, musiała ci łóna wylyjźć aże na fynsterbret i festelnie sie sztreknóńć, coby do wiyrchniego łokna dostała. Tak ci bóła tóm robotóm zajmniynto, tak ci tymi hadrami majtała, wywijała, iże blank niy spokopiyła, co na dole dosik pôra chopów chnet by sie szłapy połómali kiej sie tak na wiyrch gawcywli i niy dôwali pozór kaj lyjzóm. Bo chop to już mô do sia, iże zawdy sie za cudzymi babami gawcy. Chocia jô kiejsik (a niy kciôłech lapóm bez palica łod mojij Elzy dostać) scyganiółech, iże kiej wlejzie na tyn fynsterbret, to tyż jes ajntlich gryfnô. I niyskorzij poszôłech do spowiydzi. Gôdóm co i jak naszymu farorzowi, a łón mi na to:
– Scyganiyło sie panie Ojgyn , scyganiyło, co? A gryfnie to tak, co? A coście to panie Ojgyn swojij babie pedzieli?
– Anó, pedziôłech iże jes gryfnô, wizgyrnô i...
– Tóż to niy bóło cygaństwo, to bóła panie Ojgyn samoobrona!!!
Spytô sie fto po jakiymu tela gôdóm ło dziołchach, frelach, ale i ło babach, tych ci wydanych abo i samotnych? Anó, to akuratnie wiesna. I chocia ślypia już niy te, such tyż już ci jakisik słabszyjszy, ale pragliwość we cowieku łostała. A wiela ci to powiarków nasze staroszki mieli na ta wiesna. Taki bajszpil:
„I wiesna by tak niy smakowała,
Kieby przodzij zimy niy bóło!”
abo ze inkszyj zorty:
„Kiej na Józefa boczóń przibydzie,
To ci i śniega już tyż niy bydzie”.
I sam mi sie spómnioł jedyn taki wic:
Dwa boczónie ze Afriki lecóm sam dó nôs, do Polski i gawcóm sie na łodrzutowy fliger w lufcie. Jedyn tak gawcy, medikuje i zatym gôdô do tego drugigo:
– Nale ci tyn fliger wartko leci, pra?
– Niy ma sie co dziwać, kiejby tobie sie dupa pôlóła to tyż byś tak gibko furgôł!
Nie ma co prziganiać ludzióm a ku tymu modziokóm. Przeca wszyjsko we tyj przirodzie ta wiesna czuje i wóniô. Przeca już łod zawdy nasze starziki gôdali, iże:
„We marcu koty, w kwiytniu psy a... we môju MY”.
I tak ci jes na isto. Wszyjsko sie fyrtô wele tych babsko-chopskich mecyjów. A jak myślicie, co medikuje kurzica, kierô po placu góni kokot?
Ano, medikuje sie tak:
„Majtna jesce jedna róndka naobkoło placu, coby tyn kokot niy myślôł, iżech jes takô letkô!”
Idzie wiesna i to już na côłki karpyntel. Dziołchy sie napoczynajóm corôz to barzij seblykać. Przeca terôzki bali i stare baby łamżóm ze sagimi pympkóma, chocia tyn zimowy, poświóntyczny fet wszyjsko na wiyrch wyciskô. Niyjedna tyż mô biyda wetkać sie we te szaty, kiere sie łóńskigo roka lajstła, na kiere nabrała swojigo roztomiłego chopecka, i czym takô mamzela starszô, tym krótsze te kiecki nosi, choby i szłapy miała jak sztómple na grubie.
Wiycie, bółech ci kiejsik ze mojóm Elzóm na Kubie, u tego Fidela. Zbajstlowali ci my sie gryfne lato we grudniu. Wszyjsko mi sie tam zdało, wszyjsko podobało. I palmy, i krokodile, i balanga we tyj ichnij „Tropicanie”, i jôdło i te wszyjske miszóngi na rumie, dupne cigara, ale nôjbarzij toch miôł rôd te ichnie dziołchy. Ludzie, kiej sie tak cowiek kuknół na te szokuladowe fresy, szokuladowe giyry, szokuladowe cycki a ku tymu wszyjskie dziołchy, i niy ino dziołchy, ciyngiym ci sie łoblykali ino we te „mini”. Nale, to niy skuli mółdy, ino ze szporobliwości, bo kôżdô tamesznô dziołcha na Kubie dostôwała ino myjter sztofu. I beztóż czym kierô miała rubszy zadek, rubsze szłapy, tym krótsze nosiyła kiecki, bo knap bóło tego sztofu na wszyjsko. A po jakiymu chopy durch sie gawcóm, łosobliwie na wiesna, na dziołszynne szłapy? Anó, to skuli takij starzikowyj powiarki:
„Jake glajzy, taki banhof”, pra?
A na sóm fajrant łostawiółech nôjważniyjszy zwyk, wiesynny zwyk, i to ludzie, blank niy hamerikóński zwyk. Mało fto jesce boczy topiynie Marzanny. Chocia, tak prôwdóm, we łostatnich latach jużech pôra razy sóm widziôł niyftore rechtórki, kiere z dzieckami bajstlowali take kukle ze słómy i kaj szło to próbowali je toplać we wodzie. Tak po prôwdzie musi to być rzyka – niy metlać ze naszóm Rawóm – coby ta utopiónô Marzanka na isto do samygo morza do kupy ze tóm łoszkliwóm zimóm ściykła. Roztomajte bildowane napisali już roztoliczne gyszichty ło tyj Marzannie. Mie sie nôjbarzij zdô ta, we kieryj sie gôdô, co łóna bóła takô bóginka ziymnô, „wynależycielka” – jak to mianowôł zôcny angyjber Zygmunt Glogier – wszyjskigo łobiyli, wszyjskigo zboża. Kiej sam ku nóm przicióngła naszô wiara i nasz Pónbóczek, musieli mu placu ustómpić: Gróm, Pogwizd, Ziywanna i ta naszô Marzanna, kierô bóła we babskim przeblecyniu do imyntu topiónô w rzyce. Kiejsik na Ślónsku bóło to zawdy siódmygo marca, ale po zwekslowaniu kalyndôrza, fajrowało sie to dwadziestego piyrszego. Juzaś Maciej Stryjkowski, poeta, historyk ze szesnôstego wiyka już pierónym dôwno napisôł cosik takigo, iże te dôwniyjsze Sarmaty takô jedna bóginii, ftorô sie Cerera pisała, bóginii, kierô wypokopiyła wszyjskie łobiyli, na ta Marzanna – przemianowali.
Nale tyż jes take ziyle, kiere sie marzanka wónióncô mianuje, i kiero jes pierónym dobrô do winnygo grzôńca. To jes ci już ale blank inkszô pôra galot.
Ino czowiekowi, zwiykowanymu czowiekowi żôl półrzitki ścisko, co tela piyknych zwyków, bez ta cółko gónitwa, bez ta utropa ło robota, ło betki i jôdło dlô dziecek, przepómino sie te szykowne, niy ino ślónskie, zwyki. Ludziska sie take łoszkliwe dlô sia zrobiyli, jedyn drugimu hilfy niy do, blank ci ło tych swojich korzyniach przepóminajóm tak, iże prawie miôł malyrz, rzyźbiôrz, gôwyndziôrz i wigyjc ze Wisły Paweł Lazar, kiery już pôra lôt tymu nazôd napisôł – tak jak Wiślôki gôdajóm – takô sztrofka:
„Nôród ganc zbzikowôł, na nic niy mô czasu,
Ani robić w polu, ani jiś do lasu.
Nałokoło widzisz starych, modych, dzieci
Jak na skrynt karczyska, kôżdy kansi leci.
Pomału chop z babóm, w tym chrómskim pośpiychu,
Niy bydóm mieli czasu, w nocy robić grzychu!”
Nale, ludzie, niy tropcie sie, napocznijcie sie chichrać do sia, gryfnie gôdać a niy wyrceć na sia jak rotwajlery, przeca idzie wartko wiesna, i na isto bydzie lepszij (chocia łoszkliwce gôdajóm ciyngiym, iże dobrze to już bóło i styknie).
A jô tak pomaluśku przyjnda sie jutro na szachta za moja „Józefka”, abo tam aże pod Logiewniki, coby posznupać eźli już napoczli kwiść mercbechery, narcizle. Kiejsik to bych poszôł do Parku Kultury ale terôzki, chociach niy taki ślimôk, móm strachu pôłne galoty. Bo tam czy wiesna, czy lato zółwizół idzie po fresie nachytać tak, iże ani dwatydniowóm szkucinóm kalnioków przikryć niy pójńdzie.

_________________
Ojgyn z Pnioków