Świętochłowice - Forum bez polityki

Idzie to tyż posuchać na www.ojgyn.blog.onet.pl

Nó, tóż dziecka i modzioki we tyn pióntek pyndalujóm łostatni rółz do szuli, a łod soboty bydóm ci już mieli laba, bydóm mieli feryje na kiere – jak zawdy – bez côłke dziesiyńć miesiyncy niy poradziyli sie doczkać. Łostatnie blumy bydóm dôwać swojim rechtórkóm i rechtoróm za te dziesiyńć miesiyncy jejich utropy śniymi. A te, ftore prziniesóm do dóm fajniste cynzórki, erbnóm (abo i niy) łod łojców jakiesik szykowniste gyszynki (jak łojce mieli za co swojim dzieckóm te gyszynki sprawić).
I wiycie, tak mi sie zdô, iże chocia czowiek – jak to niyftorzi gôdajóm – bergami na szkoła kciôł ciepać (abo i ciepôł), to terôzki, po wieluch latach (u mie to już latoś piznie piyńćdziesiónt piyńć lôt łod tego czasu), te dzieciynctwo, te siedym lôt we tyj mojij „Siedymnôstce” to tak, choby fto ze bicyska szczelół. I richtik czowiek, dôwniyjszy szkolôrz, pamiyntô ci ino tych nôjlepszejszych rechtorów, ftorzi tak po prôwdzie możno i dopolyli, możno i dali fest wyćwika, trzimali mores, uczyli zocy i reszpektu dlô móndrości inkszych, ale beztóż tyż to robiyli, coby my na ludzi wylejźli, coby jejich nauka nóm sie we życiu na cosik przidała.
Jô tyż zawdy spóminóm i piyrszygo mojigo rechtora Richata Depty, Zwolińskô, i Skupińskô ze jeji (to już niyskorzij) chopym Balcarkiym, kiery mie snochwiół, cobych poszôł do szkoły muzycznyj, i gryfnô, modô rechtórka, kierô mie wteda piyrszego zagranicnego lynzyka – ruskigo – uczóła, i kierô do dzisiôj lecy kedy sam u mie na Pniokach trefia. A wiela my ci za bajtli bez pôrã lôt uciechy mieli ze dyrechtorym dziołszynnyj szuli „Łoziymnôstki” – Mugenschnablym, kiery gryfnie dudlół na krzipkach, a nôs pachołów brôł we pole (kole szachty), coby my mu pómôgali przi łoraniu (do tyj łoraczki to ci miôł dwa gryfne kuce, kiere na placu wele szule sie chowali). A i ta jedna zôwistnô rechtorka, kierô mojij mamulce dała skôzać, iże synek sie na górze we szkole we dochtora bawi ze starszyjszóm libstóm ze tyj dziołszynnyj szkoły. Abo, naszygo kapelónka Wale, kiery mi zakôzôł czytać „Przygody Dzielnego Wojaka Szwejka” a jô ci mu na łostuda podciep miyndzy łokna we klasie piyńciórka biôłych myszów. I bocza tyż, i niy jedna drugda płaczka skapnie, tyn czyrwiyń we kierym już na isto czowiek miôł ta podstawówka zbyte, musiôł dalszij sznupać, co mu we życiu pomoge, co mu do lepszejszy fach do grace. I chocia niy wszyjsko wylazło tak, jak my sie kupóm ze kamratami ugôdali, niy wszyjskie dokwanckali my sie, dotrzimali do pynzyji (pynzyjô, pynzyjô, fto to kiejsik móg spokopić, iże terôzki bydóm chopy ino ledwo piyńćdziesiónt lôt stare a już pynzjónisty?).
Niy wszyjskie snôs sóm jesce wizgyrne, to ale te siedym lôt we tyj naszyj szuli, we tyj „Siedymnôstce”, to na isto byli nôjlepszyjsze lata, i... kiere sie na isto niy wrócóm nazód, kiere już śmiytli, pitli kajsik, łostali tam we zadku kajsik po dródze, po ceście, za nami. Zarôzki po drugij wojnie nasze łojce, i jejich łojce, piastowali plytnia taki polski „mit” – uważowanie, miyniynie ło tym, iże jejich dziecka bydóm dôwać se radã lepszij niźli jejich łojce, a potómni, te nowe pokolyni bydzie żyć zbytkównij, barzij żyrównie niźli łóńske pokolyniô. We to już terôzki żôdyn tak prôwdóm blank niy wiyrzi.
Możno mi żôdyn tak blank do łostatka niy uwiyrzi kiej powia, co jô miôł zawdy dziosecko rôd pyndalować do mojij szuli, do naszyj „Siedymnôstki”. Szykownych rechtorów my tam mieli, gryfne rechtórki, a i zawdy cosik sie tam dziôło wicnego, interesantnego i takigo, co tyż czowiek aże do starych lôt boczy. Tyn piyrszy ślabikorz, piyrszô przeczytanô przedsia ksiónżka, piyrszô libsta, piyrsze tańcowanie z dziołchóm, i piyrszô... cygareta. A na łostatek, kiej my już wylejźli ze tyj siódmyj klasy (wteda jesce tyż bez żôdnych „ekszperimyntów” partyjnych ministrów, podstawówka zetrwała siedym lôt, a technikum niyskorzij – piyńć lôt). Spóminóm sie tyn łostatni rok we szuli, we podstawówce. Czowiek miôł na isto pôłno rzić tyj szuli i tak po prôwdzie, to nôjlepszij by jakóm bergóm gruchnół na nia. Kiejech jô bół blank mody kciôłech być już moc starszyjszy; kciôłech kurzić cigarety, kciôłech słepać gorzôła, kciôłech już zolycić i zadôwać sie ze dziołchami... Terôzki jeżech już moc zwiykowany, to kciôłbych być jesce blank mody; kciôłbych jesce kurzić cigarety, kciôłbych jesce słapać gorzôła... i co to jesce bóło te trzecie? Ja, ja... Jô już na isto swoji we życiu przeszôł... przeszôł jô...
A dzisiôj? A dzisiôj festelnie żôl, uskargowni tych lôt, kiere sie już nazôd na isto niy wrócóm. I tyn jankor, iże za tydziyń już żôdne dziecka na szulplacu tyj mojij „Siedymnôstki” niy bydóm larmować, niy bydóm wrzesceć i niy bydóm sie fest chichrać na côłki karpyntel. Aaaa, co tam. Do dzisiôj nôjredszij jesce spóminóm fajrant roku szkolnygo sprzed piyńćdziesiyńciuch piyńciuch lôt i tyn srogi fajer. Moja Mamulka robióła we takim jednym katowskim werku i beztóż my ze bracikiym mogli napytać kamratów i frele ze dziołszynnyj szkoły na takô balanga dó nôs do dóm. Wiycie na takô, jak to we śpiywce Zynka Laskowika (tyż mój richticzny kamrat do kupy ze Bogusiym Smolyniym) ze tego kabarytu TEY:
„Starych nie ma,
chata wolna,
oj, będzie bal,
oj, będzie bal ...”
Nó, i te piyrsze kusiki kajsik we antryju, we siyni. Mie ci taki fal trefiół, iże chnet bych ślyp przi tyj balandze straciół kiejech grajfowôł jednyj dziołszce (Lila jij bóło) do sztrymfów a łorôz ci mie bez pysk prasknół jeji sztrómfhalter. To ci ludzie bół dziepiyro tyjater!
Króm rechtorów, to mieli my jesce bez pôrã lôt we szuli naprôwdy roztomiyłych kapelónków. Nôjbarzij to byda boczół ksiyndza Ignaca Szpunara, kiery symie kapistranta we naszyj „Józefce” zmachlowôł, a kierymu sie zemrziło tyż tak jakosik we czyrwniu jedynôście lôt tymu nazôd (miôł ci ino siedymdziesióńt szejść lôt). Bół ci Łón u nôs na farze jakiesik trzi-śtyry lata wteda, kiejech już pyndalowôł do podstawówki. Pó niym prziszôł dó nôs kapelónek Wala, ftory miôł polipy we nochôlu i krzónkôł choby nó... niy rzykna jak. Śniym toch ci miôł łostuda (a jesce wiynkszyjszô – moja Mamulka).
Nale, podle raje. Jô miôł pierónym rôd czytanie. I kiej żech wszyjskie ci tam Morcinki i inksze take przeczytôł, wziónech sie do lepszyjszych buchów. Ło „Trzech Muszkieterach”, ło „Hrabim Monte Kristo”, ło tych ci roztomajtych „Potopach” i takich tam jesce „niywinnych” niy byda gôdôł. Jô sie wzión za blank, ale to blank inksze. A, iże nasza biblijotykôrka ze Łogrodowyj (ja, ja, tak sie dôwnij ulica Kalidego mianowała) bóła deczko ślepawô i niy poradziyła spokopić wiela jô móm lôt, toch poradziół do dóm przismycyć i „Nana”, i inksze tajle tego Ymila Zole, ło kierym moja Mamulka tela ino wiedzieli, co łón same świństwa ło babach szrajbuje. Do kupy z tymi miôłech ci rółz we szkole „Przygody Dzielnego Wojaka Szwejka”. Ta ksiónżka na isto tak mi sie zdała, takech jóm miôł rôd, iże do dzisiôj drugda, lecy kedy wrôcóm sie nazôd, choby do mojich modych lôt.
Tóż kiej tyn ksióndz Wala ujzdrził u mie tego Szwejka, chlastnół mie dwa razy bez pychol, zebrôł mi jóm i kôzôł na drugi dziyń przijńść do szule ze mojóm Mamulkóm. Jakech sie niyskorzij zwiedziôł, wszyjsko to bez feldkurata Otto Katza, nôjbarzij napranego kapelónka jakigo poradziół tyn côłki pepik Hašek wysztudiyrować, wypokopić, a ku tymu jesce Żyda przekrzszónego na naszô wiara. Do dzisiôj widza jesce tego szałszpilera, Rudolfa Hrušinskigo, kiery grôł tego Szwejka, jak ci łón napocznół ślimtać, kiej tyn felkurat mszô dlô wojôków łodprawiôł, i na kazatelnicy prasknół bół drzewniannego janiołka bez rzić, bo mu sie tyn janiołek ciyngiym zwyrtôł nałopak. Bóło ci tam we tyj ksiónżce napisane, jedyn taki móndry ałsdruk, iże:
„...ludzie ze côłkij Ojropy deptali nikiej biydnô gadzina na rzyź, na wojna, kany jich wiydli masarze-cysôrze, króle, prezidynty (...) a króm nich, kludziyli jich tyż kapelónki roztomajtych religiów...”. I niy gôdóm to skuli tego, iże nasze wojôki tyż tego Amerikóna u tych Araberów we Iraku i Afganistanie hilfujóm, abo hilfowali. Ino gôdóm to, co wiela móndrygo ci we tyj ksiónżce szło wyczytać.
A fto boczy jesce jak tego Szwejka łodgrowôł we naszym katowskim tyjatrze sóm Kazimierz Brusikiewicz (dôwny byamter Malinowski ze „Podwieczorku przy mikrofonie)?
I to ci sie wszyjsko tymu naszymu kapelónkowi Wali niy zdało, i beztóż tyż moja Mamulka musieli deptać do szkoły... tak po prôwdzie, niy bół to piyrszy, ani tyż ci łostatni rółz.
Nó, i cheba nôjdugszij tyż sie boczy kamratów gynał ze podstawówki. Choby takigo Jółzla, kiery terôzki niydownô, stary knaker, po napranymu uczół swojich bajtli szczylać ze szlojdra do kopruchów, bo mu sie zdało, iże to sóm agynty KGB. Zatym juzaś ukryńciół łeb kokotowi, bo go kciôł przesztalować na latowy czôs. Skuli tego wszyjske kury ze jejigo zegródkowego kokocińca furgali pod gipsdekóm choby szwalby. Barana łostrzig jak pudla a krowie posztrajchowôł kopyta nagellakym, coby gryfnie wyglóndała kiej przijńdzie ku nij weteryniôrz, ftory miôł jóm zapłódnić. I rzykna tyż cosik, co blank niy ma prôwda, iże ze inkszym czowiekym trza tak na isto wećkać faska soli, coby go gynał poznać. To ci jes gynał taki sóm fiterglanc i srogi markiyróng, jak rozum i móndrość grajzików, i ku tymu tyż to, co cowiek sie zmiyniô, weksluje sie co wielaś tam lôt. Bo tak prôwdóm, to wszyjsko sie wiy, miarkuje sie wszyjsko ło cudzym czowieku na szlag, zarózki łod piyrszego łoka mrziku, łod piyrszego wypedzianego słówecka. Tak ci jes naprôwda, ale ludzie ustali wiyrzić bali i samym sobie i swojim.... duszóm. I możno to, toć iże ja, jes ci nôjgorszyjsze na tym świycie. Bo dzisiôj żôdyn niy jes tak sztramski, coby ci poradzić, coby móc uwiyrzić sobie. I możebne, co to jes terôzki tyż ci dló nôs nôjgorszyjsze!
Bez te wszyjske lata połozlazowało sie to wszyjsko bele kaj, ale nikedy, drugda cowiek sie spichnie ze starym kamratym, trefi kajś na sztrece i ino sie fest dziwuje po jakiymu tyn mô diosecko glaca, a inkszy juzaś siwiuśki choby jakô cukrowa. Musza tyż pedzieć sam ło takim jednym mojim trefie.
Tak jakosik na podzim spichnółech sie ze mojim kamratym ze „Siedymnôstki”, kiery – jak to u nôs i bez szkoły bele ciarach we Polsce – łapnół ci szykownô sztela bez jednego przociela na urzyndzie.
– Pyrsk Hanys. A dyć jô cie cheba juń rok niy widziôł.
– Anó, Ojgyn. Fyrma, kaj razinku jô terôzki robia, machluje takie ałsflugi bele kaj, coby my sie bździnka luftli i wszyjskie do kupy skamraciyli. To ci sie tak sztudiyrowanie mianuje: „fachmańskô integracyjô”. Latoś to ci nôs wykludziyli na gón do Afriki.
– Niy gôdej Hanys. Padôsz na gón do Afriki? I tyś tyż bół za jegra tam we tyj Africe? Nó, tóż łozprawiej, a wartko jak tam bóło.
– Co tam zadoś gôdać? Kiej my już hań do tyj Afriki przifurgli, legli my z rańca na tyj Zaharze we takij dupnyj przikopie i wachujymy, kiej tyż to możno jakosik gadzina sie pokôże. Narôz gawca. Antilopa. Jô gywera do ślypiów, prasknółech, antilopa szkopyrt i jô jóm do miecha.
Niy zetrwało pół godziny a sam ci melô tiger. Jô flinta do slypia, prasknółech dwa razy, tiger majtnół yntka i jô go juzaś do miecha. Anich sie niy pozdôł a tu gawca: pyndaluje elefant. Na doczkaniu gywera ku niymu, prasknółech ze łobuch rułów łorôz i ...
– Hanys, Hanys, niy bydź przepadzity. Kiej ty terôzki tyż juzaś wrajzisz tego elefanta do miecha, to niy szczimia i chlastna cie bez pysk.
Łón ani niy myrgnół ino gôdô dalszij:
– Nó, jô jak niy praskna ze tyj mojij tuplowanyj ruły miyndzy ślypia tego elefanta. I dej se terôzki pozór... niy trefiółech ci tego gizda.
Nó ale, tyż niyftorzi zalejźli blank daleko. Sóm po prôwdzie łoszkliwce, kiere gôdajóm, co to bóła kómunistycznô „indoktrynacyjô”, i ku tymu nôjgorszyjszy czas (bocza, kiej we 53 kojfnół Stalin, kajsik kole gyburstaku mojij Mamulki), ino niy dlô tego, co na isto kciôł kimsik łostać. Ło niyjednym tyż idzie pedzieć: świnia, ftory wczorej jesce bół kamratym...
Ze tych mojich podstawówkowych, naszych kamratów, to nôs ci poruch inżiniyrów bóło, jedyn oficyjer Fredek, kiery przed śmiyrcióm wyglóndôł nikiej liter na trzech tela, co.... dwiuch niy prziszło! A i znôd by sie i taki, ftory sztyjc mô takô fresa, choby ciyngiym na gówno gawcół ... aaaa i ... co tam ... chnet ci wszyjskie na ludzi wyńszli. A iże terôzki corôzki gorszij jim tyn żywot ślatuje, corôzki mynij majóm do pedzyniô, a i gyhalt bywô, co na medikamynta betków niy styknie, to tak do łostatka niy idzie pedzieć, iże bóło źle. Chocia tyż sie trefiyło, iże znôd sie rechtór łoszkliwiec (bół taki jedyn gorol – Łatacz sie mianowôł), kiery poradziół i bali fyjderkastlóm prać nôs chopców, abo po rzici, abo po gracach.
Ino, co wteda jesce Mamulki i Łojce trzimali sztama z rechtorami, i niy bóło gôdki ło procnym dziyciynctwie, kiej jedyn ze drugim najduch nachytôł pôskiym po zadnij tajli we galotach.
Nó ale, to już bóło festelnie dôwno tymu a terôzki już te nasze gizdónie tydziyń laby za sia majóm.

_________________
Ojgyn z Pnioków