Świętochłowice - Forum bez polityki

Idzie to tyż posuchać na www.ojgyn.blog.onet.pl

Wiycie! Kiejsik, za starego piyrwyj... Ludzie! Jak tyn czôs leci, kiej jô ło mojich modych latach gôdóm... za starego piyrwyj... We kôżdô niydziela do śniôdaniô musowo bół Dziynnik Zachodni i jego łostatniô zajta ze wicnymi łobrôzkóma, malónkóma Gwidona Miklaszewskigo. Terôzki czekóm na moja Haźbiytka, kiej przikulwitô sie ze kościoła, i ku śniôdaniu wartko czytóm naszô farnô gazytka „Oremus”, coby spomiarkować gynał, fto tyż to ze mojich kamratów, przocieli i sómsiôdów poszôł fórt ku wiycznóści. Kogo już niy trefia na naszyj Krojcce, ze kim już niy wysłepia lagi biyru i fajnistego sznapsa, ze kim sie tyż już nigdy niy powadza ło polityce, i naszych (Pónbóczku łodpuść mi tyn grzych) wybrańcach nôrodu.
A my samtukej, wele kaczmy, poblisku naszyj „Józefki” wrółz ze kamratami jak śtyry wbite we dyliny zarościałe szpernole, czekómy na siwego kamrata Karlika, kiery zawdy łoznójmiô nóm... fto tyż to we tym tydniu zemrził. Ja, to na isto jes nasz jedziny kamrat, ftory wiy wszyjsko i ło wszyjskich, kierzi zemrzili, kierych już pochowali, abo kierych bydóm na naszym, i niy ino, smyntôrzu chować. Kiej ale bez cufal przelazuje wele nôs starô Gmyrcynô, poradzymy tyż jesce łoszkliwie przisrôwać:
Dejcie pozór chopy! Łóna... już niy wyglóndô jak upulwrowanô smôrszczka, ino gynał, jak posmôrszczany... pulwer...
Styknóm ku tymu trzi słówecka, coby jóm łokryślić: słepie, kurzi i starzyje sie!
Bo te nasze życie, to na isto życie wyciepniynte za dźwiyrze szynku, bez łokno chałpy, direkt pod kółka lastauta. A upływ czasu, kiery we młódości jes ci blank wolniuśki i niyciyrpliwy, na staróść gzuje niypostrzimanie ze wartkóścióm wrółz i szpasownóm, i tragicznóm. Jô tyż drugda bez dugszô kwilka poradza przipatrôwać sie sóm na sia we zdrzadle ze uśmiychym. Kukóm tak na tego niyznôjómygo dló mie starucnego czowieka, blank inkszego chopa jakim jôch jes, abo bół, i kiery depce ze głymbokości zdrzadła na tref symnóm. Poradza ci tak zaziyrać na smôrszczki na mojich licach, zwiyngłe wole, dziwucnie szpicate dakle, miechy pod łoczami, siwe wosy, kiere styrcóm wszandy, na gowie, we daklach, naobkoło gymby, jak zamróżóne siano; wyglóndóm jak richtik stary buk, stopieróńskô starô buczyna.
A buczyny, buki to sóm stromy, kiere zawdych miôł nôjbarzij rôd, chocia jich sam kole mie za tela niy bóło. Im wyżij łóne rosnóm (we górach), tym barzij ci te stromy przipóminajóm, sóm podane na ludzi, tym barzij sie trzimióm ziymi takimi szpotlawymi, powykrziwianymi korzynióma, nikiej te zbakane, usiotane ryncyska naszych starek i staroszków. Korzynióma, kiere wystôwajóm ci nad ta ziymiô, ftore wylazujóm ze pniôka abo ze podziymka grace, ryncyska zwalitego chopa, łolbrzima, wielgoluda i rizoka. I te srogie stromy dôwajóm take maluśkie ajchle, ajchelki z kierych juzaś nowe wyrosnóm, i to jesce srogsze stromy. A na podzim cheba ino buki majóm tak gryfne liściô, iże idzie gawcyć sie na nie côłkimi godzinóma. A i żôdyn malyrz tak gryfnie niy bydzie na isto malowôł.
Z tym mi sie sam kupluje jedyn kunstmaler, wywołany kunstmaler, ftory sie mianowôł Rembrandt Harmenszoon van Rijn (ur. 15 lipca 1606 w Lejdzie, zm. 4 paździyrnika 1669 w Amsterdamie). Tyn Rembrandt malowôł sóm sia we wszyjskich absznitach, we kôżdym czasie: łod modości aże po staróść. Na isto niy ma barzij rzywnego, zrószajóncygo łobrôzka niźli autoportryt tego srogigo artisty, kunstmalera, kiery poradzi kuknóńć na sia bez złudzyniô we roztomajtym czasie swojigo życiô, i na łostatku namalować portryt grajzika, starego dziada we ftorego weźroku znôjndymy czowieka ze wszyjskich poprzydnich, skorzyjszych portrytów, wszyjskich we côłkości, choby ino staróść poradzióła ukôzać niy ino jedne życie jako côłkość, ale kôżde łodrymbne życie, kierych tak wiela skłôdô sie na nasze żywobyci, na naszô ziymskô egzistyncyjô.
Na jednym ze chnet łostatnich jego portrytów (namalowôł go we 1669 roka, na krótko przed śmiercióm) zaziyrô na nôs stary, myszaty i – pómimo uśmiychu – usiotany, ustóny czowiek, ftory zapôdô sie we ćmok. Tyn Rymbrandt mô łoczy niyspôłna zawrzite pod jego starucnymi podwiyczkóma. Te łoczy sóm pôłne płaczków, i to niy ze ymocyji, szpanóngu, ale skuli tego, iże z wiykym nasze wejzdrzynie, nasz blik stôwajóm sie płaczkowate. Styknie, co jô sóm kukna we zdrzadle na sia. Wyglóndóm chobych bół sztyjc i jednym ciyngym zasmarkany. Łón, tyn kunstmaler, na tym malónku pokôzôł chnet do łostatka, i to na isto bez myrgniyńciô łokym, co poradzi snami zrobić czôs. Poradzymy tyż ale znôjść we maluśkich ślypiach tego starucnego, pogodzónygo ze życiym, grajfnego starego czowieka, przipómniyni tego, co łón przeżół we dôwniyjszych , skorzyjszych czasach, we jejigo modych latach.
Móm ci tyż kamrata (niy byda go sam terôzki mianowôł) ło kierym my zawdy we szynku, przi ladze biyru mocka łozprawiómy. I przi tych łozprôwkach cosik my mu zawdy zôwiściyli. Tyn istny, tyn starucny już terôzki chop, stary knaker, kiery swojim wyglóndym festelnie ci gorszół Pónbóczka, ale za to łożyniół sie ze szykownistóm, gryfnistóm frelóm kajsik niy ze Ślónska, jednóm ze tych, co to sóm we sztandzie skusić i papiyża, abo dokludzić do bigamiji świyntego Józefa. Abo i świyntygo Maciyja, kiery bół łostatnim apostlym, ftory zastómpiół łodstympce Judôsza po ukrziżowaniu Krystusa, coby jich juzaś bóło gynał, ale to gynał dwanôstuch. Tyn świynty Maciyj we swojich naukach kłôd łosobliwie druk na umôrtwianie ciała i panówanie nad zmysłówymi, nad zeksualnymi chuciskóma, pragliwóściami, a do życiô fraterskigo i kościylnego wkludziół ta wywołano „asceza”, ftorô niyskorzij łozwijôł. Gôdajóm, iże baba ze czasym stôwo sie podanô na świekra: takô baba, jakô i szwigermuter. A ta świekra bóła – jak to rzóńdziół jedyn ze mojich kamratów – „apetycznô”... łóna we côłkości wylywała sie bez dekolet! A łón sóm, tyn kamrat, ftoregoch niy kciôł mianować, sióngôł juzaś po kufa i napoczynôł słepać piwo jak kamela, kierô przed łoka mrzikiym wybadała, znôdła woda na pustyni.
Mockach sam dzisiôj roztomajtych belakwastrów nawynokwiôł. Ale, to coch sam nałosprawiôł, to richtik prôwda, bo prôwda jes na isto samotnô i żyje we cylibacie, beztóż tyż ludzie majóm rade cygaństwo; kupluje nôs, łozweselô, czyni snôs spółuczystników i spólników. Natómiast prôwda nôs izoliyruje i zmiyniô we wyspy łokolóne morzym zôwiści i podyjzdrzałóści. Skuli tego tyż wybiyrómy te cygańske giyrki, coby niy snoszać samótnóści prôwdy.
A tak by tak wszyjsko przeca idzie ze wszyjskim skuplować, sknółtlować. Tak ci tyż kiejsik, za dôwnych lôt, bóło symnóm we Wiydniu, we takim jednym gryfnym i sztramskim szynku na Grinzingu, kaj zawdy sie szło (a pewnikiym i dalszij idzie) festelnie, szykownie i fajniście ubawić. Nôjprzodzij trza ździebko poszpacyrować nad modrym Dunajym, łobejrzeć Hofburg, Schönbrunn, Ring i Prater, katyjdra św. Sztefana. Idzie tyż tómpać nad takim kanałym dunajskim, a kiej już szłapy niy kcóm tyrać, trza sie szykownie zicnóńć we takij – jak to te Cyzaroki, Austrijôki gôdajóm – biyrsztubie, łobsztalować gryfny, srogi zajdel piwa lebo lampus wina „Prinz Stefan”, i posuchać muzikantów, kierzy na isto poradzóm ci wszyjskie melodije, wiydyńskie śpiywki wszyjskich łónych trzech Staussów grać. Wiedyń, miasto kaj miała rada wandrować moja Mamulka, miasto dló mie nôjgryfniyjsze. Miasto, kiere mie poradziyło zacałbrować do imyntu. Nale czy same miasto moge wiedzieć, iże jes szykowne, abo czy taki srogi „Kanion Colorado” sóm ze sia wiy, co jes na isto galantny, paradny?
Jô pierónym môm rôd i Wiedyń i tyn côłki Dunaj, kiery polekuśku płynie bez niygo, ale terôzki, kiej wiym, co tam już sie niy wykludza, niy pojada, bydzie ci łón dló mie jak przónie, ło kierym sie gôdô, co: przónie, „miłość” bez zeksu, to jes choby jajco bez soli! I tyn, co to pedziôł, miôł na isto prawie!

_________________
Ojgyn z Pnioków