Świętochłowice - Forum bez polityki

Idzie to tyż posuchać na www.ojgyn.blog.onet.pl

Nó, tóż mómy dzisiôj Zilwestra. Wiycie, mie tyn dziyń już za tela niy rajcuje, bo to i czowiek już deczko zwiykowany, i tańcować mu sie już niy kce, a i razinku we taki dnioszek medikuje sie czowiek, wiela to już lôt śleciało, a wiela to jesce – pewnikiym maluśko – do łostatka swojigo życiô łostało. Ja, ja, jô jesce blank gynał pamiyntóm stare lata, jesce możno te piyńdziesiónte, abo szejśćdziesiónte. Na łostatek tych 50-tych lôt we mółdzie bóło, iże niyftore żurnalisty azistówali arbajteróm zarówno przi robocie, jako tyż i przi zabawie.
Wiycie, przecamć ta côłkô „klasa robotniczô” i jeji prziwyki byli ci wtynczôs takóm miaróm „wszechrzeczy”, a arbejtery barzij mieli rade – jak czytómy artikle ze tamtych lôt – balangi niźli... robota. Na tyn prziokłôd taki rok 1956. „Trybuna Ludu” pisała ło postawie, ło majnóngu polskich hutników (smelcyrzy, walcmajstrów i kogo tam jesce), kierzi tego ci Zilwestra przetrôwiyli we werku. Jedyn istny (Antón Chmura mu po łojcach bóło) we takim artiklu „Żelazny toast w Hucie Kościuszko” pisôł ło tym tak:
„Sylwestrowa noc. Czarny, robociarski Śląsk rozbrzmiewa muzyką, śpiewem, musuje radością, błyska milionem świateł i... hutniczymi feeriami świetlnymi.
Nad hutą „Kościuszko” złoto-czerwona łuna. (...) Antoni Sojda raz po raz spogląda w otwór piecowy, przysłaniając oczy niebieskimi okularami.
– Pierwsza surówka w 1956 roku, pierwsza w pięciolatce – mówi. – Spust musi być udany.
– Dobra surówka – powiedziała głośno Rozalia Emerling.
Czterdziestotonowy „garnuszek” pienił się, perlił, jak kielich wina przy wznoszeniu noworocznego toastu”.
Ja, i szłoby sam mocka ło tym łozprawiać ale fto by tam jesce terôzki (a razinku i modzioki) – ło tym boczół?
Nó ja, to bóło piyrwyj a terôzki jadymy dalszij, bo po dzisiyjszym Zilwestrze, jutro napoczynô nóm sie Nowy Rok abo – jak tyż za pierónym starego piyrwyj gôdali – Nowe Lato. Ja, tak jak pastuszki lôtali bele kaj ze kolyndóm, tak tyż kiejsik, możno jesce we XV i XVI wiyku srogô czelodka dziecek łoblatywała wszyjske wsiowe chałupy i winszowała tego Nowego Lata. Spóminôł już ło tym Nowym Lecie i nasz Jón Kochanowski słóweckami:
„Tobie bądź chwała, Panie wszego świata,
Żeś nam doczekać dał Nowego Lata.
Daj, byśmy się i sami odnowili,
Grzech porzuciwszy, w niewinności żyli.”
A juzaś we takim ci „kancjonale” (ze 1551r) ze biblijótyki Czartoryskich szło nôjść take słówecka:
„Dziś jest Nowe Lato
I też pirwsze święto
Odkupienia naszego.”
A jô spóminóm jakech łóńskigo roka łostôł po północce we sztichu. Móm taki, Wiycie, stary zygôr drzewnianny Gustava Beckera (ze 1883r). Tyn zygôr chodzi gynał, co do minutki, ino trza fest boczyć, coby mu kajsik chocia rółz bez trzi dni gywichta nacióngnóńć. Skuli tego, iżech już deczko zwiykowany i festelnie niymocny, nikaj żechmy sie ze mojóm Elzóm na Zilwestra niy wykludziyli... łostali my dóma, kaj – jak to niyftore zgniyluchy tuplikujóm – tyż poradzi być szykownie. Nó, i łórôz tyn mój zygôr napoczynô bić, a iże mô ci łón tuplowany klank zdô sie czowiekowi, iże bije łón dwadzieścia śtyry razy za rajóm. I tyż ci mi w tym łoka mrziku prziszło do palicy, iże juzaś, szejśćdziesiónty dziewiónty już rółz ta moja życiowô szkartka we tym Pónbóczkowym kalyndôrzu sie chebła. To już na isto mój szejśćdziesiónty dziewiónty Nowy Rok, Nowe Lato na tym możno niy nôjgryfniyjszym, ale podwiyl co, jedzinym dló mie świycie.
I spómnieli mi sie roztomajte cufale ze côłkigo mojigo życiô. Jesce za śpikola praskali my kalichlorkym abo z kluca nafolowanego sztracheclowóm siarkóm. Zatym fyrniokowe lata, kiej to przi Zilwestrze napoczynali sie sztyjc te, Wiycie, łobiycanki-macanki (a gupimu styrcy). Zilwester ze harcyrzóma we Wiśle i inkszy we pynzjónacie (co tam pynzjónacie, we ajnfachowym schrónisku) na Szyndzielni. Niyskorzij żyniacka i rajzowanie ze swojóm babeczkóm, ale już po côłkim świycie i Zilwester we Budapeszcie, czeskich Luhačowicach, kajsik we Dolomitach, Leningradzie (terôzki Petersburg po rusku Санкт-Петербург), Zilwester we Mikołowie, ftory skuli pieróńskigo śniyga zetwôł ci nóm ze côłkim kamractwym trzi dni, balangi zilwestrowe (ło kierych jużech sam mocka niyrółz łozprawiôł) i jedyn Zilwester, Zilwester blank inkszy, moc łobmierzły ale, kiery sie bydzie dugo pamiyntać. To bół Zilwester we 1981r. Po fajnistym Zilwestrze we Budapeszcie namówiyli my pôrã naszych przocieli, coby wykludzić sie na zilwestrowy fajer do czeskij Pragi. Wszyjsko już bóło sporzóndzóne, spatrzeli my sie i czeske koróny, i pôrã gryfnych flaszecek szaumwajnu (ło richticznym „szampanie” szło ino pofantazjyrówać). Jôch sie lajstnół szykownisty ancug, nowe lakszuły a mojij Elzi sprawiyli my moderny i szumny klajd. Mieli my tam we tyj Pradze być côłke dwa tydnie. Nó, i nastała nocka ze soboty na niydziela 13 grudnia, kiej to tyn jynerôł we ćmawych brylach do kupy ze tymi WRON-ami łoznôjmiyli „stan wojynny”. I diosek wzión Zilwestra, i ta côłko Złotô Praga.
Nó, i drugda płaczka po licu skapnie, kiej sie cowiek spómni wiela już ci tych Zilwestrów, i Nowych Roków bóło, wiela sie jich wartki, iptowato przedrzistało, wiela tyż spómniyń cowiekowi łostało, ło kierych bali swojim kamratóm, przocielóm i familijantóm sie niy łozprawiô. I ino żôl (jak to śpiywôł mój kamrat Hanys łod Goicki ze „Antyków”), iże :
„Jak sie terôz spóminóm te czasy stare
Żôl mi, iże wtynczôs niy stanół mi zygarek.”
A i kamratów wszyjskich już sam niy nastyknie, już niyftorych niy ma snami, już poszli pod sosiynki, abo wykludziyli sie kajsik do Rajchu, Irlandii abo – jak jedna moja kamratka Gynia ze swojim chopym Chorzowiôkym ) – do Kanady.
I Wiycie, deptóm sie tak kiejsik po tych mojich Pniokach i łorôz wparzółech na jedna moja wrazickô sómsiôdka Piszczelocka. Ta ci mie łap za knefel ze jupy i ze takim fałesznych uśmiychym rzóńdzi:
– A wiysz ty Ojgyn, iże twój kamrat, glacaty Antek na amynt ciepnół słepanie gorzôły?
– Aaa, tam juzaś... dejcie pokój. Cóż tyż to bamóńcicie? Antek ciepnół gorzôła? To blank niy ma mójglich!... To jes ónmyjglich!
– Ja, ciepnół, ciepnół... gôdôm ci Ojgyn forgot, iże ciepnół ta gorzôła!
– A skany łóni to razinku wiedzóm?
– Anó, czytałach przed łoka mrzikiym przi naszyj „Józefce” jego tółtencajcha... jego... „nekrolog”!

_________________
Ojgyn z Pnioków