Świętochłowice - Forum bez polityki

Idzie to tyż posuchać na www.ojgyn.blog.onet.pl

Joch łod bajtla, łod śpikola... nō, łod zawdy miŏłech rŏd czytać roztomajte ksiōnżki, rōmany, gyszichty, łozprŏwki, co mi do dzisiŏj łostało. Terŏzki jes deczko lekszij. Niy trza dziyrżić w gracy srogigo, rubego bucha. Styknie kliknōńć kajsik do interneca i idzie nŏjść roztomajte interesantne kōnski. Tak tyż bōło łostatnio symnōm. Kuknōłech do interneca i znodech szykownistŏ gyszichta, łozprŏwka Włodka Wielgosza, ftorŏ mi sie tak zapodobała, iżech musiŏł jōm zarŏzki na naszŏ gŏdka przełōżić, przetumaczyć. Posuchejcie (poczytejcie):
Mianowali go Dżinn i to blank niy skuli tego, iże nikej araberski duch, bōł festny, sztramski, mōndry, gōdny i zŏcny. Na prociw. Dżinn bōł lichy jak dzieciŏ zbōnkane we nŏjciymniyjszym ze wszyjskich lasōw w czasie takij nŏjbarzij gynstyj łopary. Szpicnama, psyudōnim tyż sie niy wziyna stela, iże łōn spŏłniŏł trzi winsze; łōn niy ziściōł żŏdnych pokłŏdanych w niym nŏdziyji, ani włōśnych, ani inkszych. Niy spŏłniŏł łoczekowaniōw napranego łojca, sztyjc i jednym ciyngym snerowanyj mamulki, wrzeskliwyj wychōwawczyni ze łochrōnki, łozhajcowanyj rechtōrki, zgorszōnygo kapelōnka łod katyjmusu, łozaufryjgowanygo sōndcy we gyrichcie, sorōńskigo i bucowatygo prŏcodŏwcy, ani bez łostatka kwiōnkliwyj i zmierzłyj babeczki.
Skany tōż tyż wziyna sie ta jejigo szpicnama? Te miano prziflostrowało sie dō niygo same, nikej szuminy ze piwa do jejigo barty, kej ftosik merknōł, iże łōn sōm zawdy prziplańtŏł sie tam, kaj ino ftosik łotwiyrŏł flaszka. We cufalowym ajnfarcie, kaj capiōło jscochami, we zaszmodranyj siyni, na lecy jakij plantowyj bance, kaj ino łozbrzmiywało „plum”, znŏmiynny klang łodfrōpowanyj flaszki, brodziaty Dżinn, we jejigo dugim mantlu i przepocōnym hucie już stŏł wele. Pojŏwiŏł sie nikej duch direkt ze pojstrzodka zagŏdkowyj Arabiji, fertik spōmōc wysłepać procyntowy nŏpitek. Bōło w tym cosik blank ci „metafizycznego”, duchowygo. Mocka ludzi wiyrzōło, iże richtik wyfuknōł ci łōn kejsik ze flaszki. Nō, bo jakōż inakszij wytuplikować ta łosobliwōść.
Dżinn niy miŏł żŏlu, uskargowaniŏ, iże go tak ludzie mianowali. Tak prŏwdōm, to niy bōło nŏjgorszyjsze szpicate miano, skuli tego, iże skorzij gŏdali ku niymu jedzinie: „tyn”, „ta” abo „te”. Fōrt we daklach źwinkała mu sztima łojca – tyn niyusuchliwy bachor, mamulka szeptłała – te niyszczysne szajśniyńcie, kindermyjdla wrzescała fōrt – tyn sorōń, kapelōnek łod katyjmusu mōralizowŏł – tyn grzysznik, sōndca cmankŏł – tyn winowaty, prŏcodŏwca stynkŏł sztyjc – tyn zgniyłek i śmierdzirobōtka, jejigo baba bez zymby jamrowała – co jŏ we tym giździe widziałach, iżech sie za niygo wydała. Bez cŏłke lata cŏłkŏ raja powtŏrzanych: „tyn”, „ta”, „te” polekuśku, ale ze srogachnōm skutnōściōm, zamazali we łōnym jejigo prŏwdziwe miano tak, iże na łostatku sōm ci je tyż przepōmniŏł.
Tajymnōści Dżinnowi dodŏwała zacha, iże łōn nigdy nic niy gŏdŏł. Niyftorzi prōmp uwŏżali, iże łōn jes niymōwa i guch. Ale to niy bōła prŏwda. Rōłz widziŏłech jak siedziŏł na bance ze swojim wytrasyrōwanym szczurym i cosik ku niymu gŏdŏł. Niy miarkuja gynał co, ale wyrazito słyszŏłech sztima jejigo głōsu. Chocia jużcić krōm tego jednygo razu, już nigdy niy słyszŏłech Dżinna coby gŏdŏł.
Ze czasym jejigo legynda rōsła w siyła i nabiyrała corŏzki to blank nowych, łosobliwych farbōw. Bez duge lata Dżinn strōniōł łod ludzi. Chrōniōł sie łod łōnych jak łod Ali Baby i jejigo śtyrdziystuch zbōjōw. Kej ftosik ku niymu podlazowŏł, Dżinn zawiyrŏł sie we sia nikej we bezpiycznyj, caubrownyj lampie. Miŏł ale za to rŏd asista gadziny. Miŏł swojigo szczura, ftorego miŏł za przociela i kamrata. Czynsto tyż futrowŏł briwy. Niyrōłz widziŏłech ci go jak zicnōł sie bōł na bance, dziylōł sie ze ptŏkōma swojim śniŏdaniym i wōdziōł za niymi mankulijnym weźrokym. Ślydziōł, świdrzōł na jejich drōżki kej śmigali w luft i zatym ślatywali ku ziymi. Sōm bōł na nich podany. Rzecy deptŏł po tym świycie, ale bōł blank niyprzitōmny, bōł blank weg, choby unōsiōł sie nad ziymiŏ na jedbownym tepichu i blank niy tykŏł szłapami świata.
Mianowali łōnego Dżinn i zachowywŏł sie jak Dżinn wypresowany ze mgły i smōndu, ftorego kciŏłbyś chycić, ale łōn przeciykŏł ci bez palcyska. Ludzie jednakowōż mieli go rade. Uwiyrzyli, iże kej ftosik mŏ takŏ szpicnama, musi sie jakosik prziczynić sie do spŏłniynia jejich winszōw. Na łostatku stało sie, co niy bōło dnioszka, coby niy usłyszŏł: Dżinnie! Spōłnij nasze trzi winsze!
Niy nerwowŏł sie na te słōwecka, ino kiwŏł gowōm, iże słyszy. A wiela musiŏł ci sie łōn nasuchać. Lecy kedy to bali i cŏłke noce handerloki łozprawiali jedyn po drugim ło swojich nŏjgymbszych pragniyniach, a łōn niyusiotanie, na isto zŏwziyńcie suchŏł. Haderloki, łobrzympoły, lōmpy, hōncwoty i buksy spōminali swoji dzieciynctwo, gŏdali ło tym, kim kcieli to kejsik być i jake do terŏzka majōm jesce winszbildy. Musiało to łōnych wszyjskich fest abszpanować. Mieli rade te zwierzynia, ale i dlŏ Dżinna byli łōne takim auswajsym do darmōwygo słepaniŏ, do pŏruch gratisōwych szlukōw.
Nŏjsōmprzōd przilazowali ku niymu ze prosikym ino łochlapusy. Wlywali we gŏrła flaszkami ankohol, a ze jejich duszyckōw wypływali słōwecka, pŏłne ci farbistych winszbildōw i – barzij abo mynij szlachytnych – pragniyniōw. Ze gymbōw, kere capiyły rzigōwinōma, resztkōma jŏdła i gorzŏłōm, wylazowali janiylske myślōnki, ze jejich przekwiōnych łod słepaniŏ ślypiōw płynyli płaczki szczyre jak fajngold. A niyjedyn, kej sie tak do łostatka łozmarzōł sie, rzywnie zaślimtŏł, niyjednymu łozplańtŏł sie lynzyk przi łozprawianiu jaki ci to łōn miŏł być wywołany, uwŏżany, zabrany i miyłōwany. I kejby sie ino łōnymu ździebko inakszij te żywobycie porolowało, to pewnikym wylŏz by łōn na ludzi. I, coby tak spŏłniōł sie chocia jesce jedyn winsz, to by tak szło sprōbować jesce jedyn rōłz łod napoczniyńciŏ.
Przi tym Dżinnie łozwiōnzywali sie lynzyki, przi łōnym Dżinnie gŏdali ło tym, ło czym nigdy niy mieli łopowŏgi gŏdać przi inkszych, przi cudzych, a bali i samymu ło tym myśleć. Na łostatku stŏł wele nich tyn Dżinn. Łōn ci bōł tym auswajsym do winklikōw jejich duszōw, a żŏdnŏ to gańba przi tym Dżinnie gŏdać ło marzyniach. Eźli niy po to razinku pyndalujōm dżinny po świycie? A łōn, tyn Dżinn nic niy łodrzykŏł, ino siedziŏł a suchŏł.
Aże nastŏł tyn dziyń. Po cŏłkim miyście łozniōs sie słych, iże Dżinn – tak prŏwdōm – mŏ ta nadziymskŏ siyła i macht. Jedyn ze lōmpōw, ze haderlokōw poprosiōł ci go ło to, coby mu baba przebŏczyła, łodpuściōła i nazŏd go do chałpy przijyna, i richtik, nastympnygo dnioszka bōł ci śniōm pogodzōny i we nŏjlepszyjszyj bliskōści. Dobre słychy łobeszli miasto ze wartkōściōm blicu. Tego samygo dnia na łodwieczerz przi Dżinnie stŏło wiyncyj ludzi niźli zawdy, a kŏżdy, fto wygłŏszŏł swoji winszbildy, bōł barzij akuratny we słōweckach, a i we brzmiyniu szło usłyszeć jakosik i twōga, i nŏdziyja. Niy wieda jaki diosek nametlŏł, ale wykŏzało sie, iże juzaś pŏra winszōw sie spŏłniōło. Hanyskowi tak, jak kciŏł, urodziōł sie synecek, a niy cerzicka, Hajna wercito skalōł swōj autok, a Franc wygrŏł swoja sprawa we gyrichcie, kerŏ zdŏwała sie niy do wygraniŏ. Łod tego czasu napoczło sie na dobre. Do tego Dżinna ustŏwiali sie dugachne raje i to, corŏzki czyńścij, już niy ino łŏnych słepokōw i łochlapusōw. Napoczło go nawiydzać łokwitŏ „zdrowe ciało” społyczyństwa. Pokazŏwali sie piekŏrze, flyjgery, hyjbamy i rechtory. Bali prziszŏł rōłz jedyn dyrechtor.
Nale Dżinn porzōnd nic niy gŏdŏł, ino na nich zaziyrŏł i wsuchwŏł sie we kŏżde słōwecko, we kŏżde pragniyni. Ło roztolicznych dowodach spŏłniajōncych sie winszōw gŏdało cŏłke miasto. Jakisik zwiykowany chop niy kciŏł bulić za tyn abōnŏmynt RTV i niy zabulōł. Jakisik modziok prosiōł, coby mu ze czoła srogi miteser ślŏz i po pŏruch dnioszkach miŏł skōra jak u bubusia, jak u dziyciŏ. A jedna moc zwiykowanŏ baba kciała być pochowanŏ wele swojigo chopecka, i jeji tyż sie to spŏłniōło. Dżinn piyrszy rōłz we swojim życiu czuł sie na isto fest potrzybny, niyłodzōwny, a ze tym gyfilym napoczła nastympować w niym srogŏ przemiana. Weźrok mu sie wzmōcniōł, już niy wingnōł, niy łopŏdŏł na ziym, niy przenikŏł bez czowieka na wylot, na boki, ale stŏł ci sie wejny a pozorny. Doszŏł ci we tym zaziyraniu do takigo zauberkajtu, do takij niyskazitylnōści, iże yntlich napocznōł ludziōm kukać direkt we łoczy. A zaziyrŏł tak szarfzichtich, aże zima tyrała po plecyskach. Sōm Dżinn jaśnie, wyrazito napocznōł uwŏżać swoji łobowiōnzki. Znŏd kajsik chnet blank niyzapisany heft i spisŏwŏł w niym niyftore winszbildy, sporzōndzŏł nōtatki, przipiski, ślynczŏł, medikowŏł. Łodezwŏł sie w niym insztynkt szpekera, kery, kej ino łoboczy we ziymi maluśki rōżek kopie, radli tak dugo aże wykopie cŏłkŏ żirafa. Gynał tak samo Dżinn kopŏł we ludzkich duszach, myślŏł, analizjyrōwŏł gynał a wszyjsko szkrupelnie, akuratnie notyrōwŏł we jejigo hefciku. Ludzie stŏwali sie dlō niygo corŏzki barzij klar a jawne, zatrŏcali swoja przejzdrzystōść. Nale i łōn sōm, dlō nich robiōł sie corŏzki barzij podany na tego wyglōndanygo, moc upragniōnygo bŏjkowego dżinna. Poniyftore głŏskali go po brodzie, tak na szczyńści, i to tak, iże mu sie ta jejigo broda kajniykaj przerzedziōła. Blank ci go to ale trŏpiōło. Miŏł rŏd te tykniyńcie – libeźne, opaterne i niywinowate, kerego nigdy skorzij niy dōświadczōł, niy zakosztowŏł. Ludzi przibywało, spŏłniōnych winszōw tyż przibywało, a tyż i zapiskŏw we hefciku, ale Dżinn fōrt i jednym ciyngym blank nic niy gŏdŏł.
I zetwało to tak bez tysiōnc nocy, aże nastōmpiōła ta tysiōnc piyrszŏ. Brało sie na wieczōr, na łodwieczerz jak mocka inkszych. Tak prŏwdōm ludzi we tyn dziyń bōło na isto wiyncyj niźli zawdy, bo we tych notōwanich lotto bŏła srogŏ kumulacyjŏ, ale krōm tego nic niy zapowiadało tego, co richtik miało nadyjńść. Blank na łostatku raji ustawiōł sie deczko zwiykowany chop. Łobleczōny bōł we dugi, czŏrny i galantny mantel, na łoku miŏł cwiker, take bryle na jedne ino łoko, a we kabzi miŏł stary weker, taszynur na urketce. Wyglōndŏł jakby wandlowŏł sie ze blank inkszyj ypoki. Łodstŏł swoja raja i blank ajnfachowo napocznōł:
– Dżinnie! A spŏłnij ty trzi moje winsze!
Dżinn, jak to miŏł we zwyku, skinōł gowōm, iże suchŏ i dŏł pozōr na chopa we dziwokim sztajfnioku, modernyj kejsik bōmbie.
– Nō tōż gŏdōm! – pedziŏł tyn blank niy ajnfachowy chop. – Za piyrsze: kciŏłbym wiedzieć jak ci jes na miano? Za druge: jak sie tak prŏwdōm czujesz?
A za trzecie: co ci sie przitrefiōło, iżeś sie sam znŏd?
Fresa Dżinna styngła we martwocie, we lyjmōngu. Wyglōndała ci te jejigo gymba choby przemiyniōła sie we jakosik berga. Ślypia ci mu sie łozszyrzyli i przibrali jakisik myszaty i jankormy, chmōrny gyzichtausdruk. Dugo myślŏł, medikowŏł. Ślatywali godziny, a łōn durch i jednym ciyngym medikowŏł. Chop we sztajfnioku ze wyrozumiyniym kukŏł jak Dżinn siōngŏ do nŏjgymbszych winklikōw swojij duszy. Jak szpacyruje po nŏjmrōczniyjszych labiryntach swojij przeszłōści. Na łostatku muskle na fresie Dżinna popuściyli... Znŏd!
– Hanys. – wyszeptłŏł. – Mōm na miano Hanys.
Łod tyj tysiōnc piyrszyj nocy wszyjsko sie zwekslowało. Dżinn napocznōł gŏdać. Skorzij rōncz bōł, ledwa manifestjyrōwŏł swoja łobecnōść, swoji twani ufifranōm brodōm, przepocōnym hutym i pozornym weźrokym, a terŏzki... gŏdŏł.
Na drugi dziyń, kej ze nowymi winszbildami przilyjźli ludzie, wszyjskimi zawłŏdnōło niyłycke zadziwiynie, i to zadziwiynie niyzwykłe, bo aże trzikrōtne. Za piyrsze: Dżinn gŏdŏ, za druge: jejigo głōs bōł tak ci brzyczny, gymboki i melodyjny zarazym, iże łod samego jejigo klangu wszyjskim szła zima po plycach, a za trzecie: jak gŏdŏł, to tak k’rzeczy, iże wszyjskim zapiyrało dych we piyrsiach. Wejno te wszyjske lata wsuchiwaniŏ sie we winszbildy inkszych, wszyjske szczyre wyznania ze gymboczyny czowiyczych dusz, zapiski, ftore robiōł, roztoliczne przemyślynia, łozwŏżania, wszyjsko to ugrōntowało w niym gymboke wymiarkowanie nŏtury ludzkij, jakij żŏdyn nigdy skorzij niy dōświadczōł. Stykło, iże kuknōł na łosoba, a już widziŏł wszyjsko jak na gorzci, co tyn istny sie winszuje i co bydzie dlō niygo nŏjlepszyjsze. Wiyncyj, wykŏzało sie , iże ludzie same niy miarkowali czego tak naprŏwda kcōm; łōn wiedziŏł. I niy przepōmniŏł łōnym tego zdrŏdzać. Zawdy rypŏł direkt we istōta jejich syrc, a łōni wrŏcali do swojich chałpōw szczysne, iże ftosik łodczytŏł zagŏdka jejich duszy.
Dżinn łogolōł broda i napocznōł sie uśmiychać, uśmiychym szczyrym i fest prōmiynnym. Łoblykŏł sie tyż blank inakszij – snożnie i łokludnie. Wyciep sklabustrowany mantel i przepocōny hut, ale ludziōm blank ci to niy zawŏdzało. Chocia pociep swoja broda i zeszmodrane łachy niy łodar sie ani ździebko ze swojij tajymnōści. Tak prŏwdōm dziepiyro terŏzki stŏł sie niyprzenikniōntōm zagŏdkōm. Jejigo glorijŏ, renōma siōngała hań daleko. Z czasym do Dżinna napoczli przijyżdżać nŏjsrogsze tego świata. Łōn śniymi tyż łozprawiŏł, a te wrŏcali wyciszōne i fertik na nowe życie.
Eźli kciŏłbyś go trefić i śniym połozprawiać, bezmać fōrt szpacyruje, bōmluje hulicōma miasta, kukŏ do capiōncych jscochami ajnfartōw, przesiaduje we zmaraszōnych siyniach i na plantach, kaj nŏjredszij łozprawiŏ ze takimi, jakim łōn sōm bōł kejsik. Ale nŏjczyńścij mogesz sie śniym spichnōńć tam, kaj nŏjbarzij miŏł rŏd siedzieć ze swojim szczurym i wpatrŏwać sie we ptŏki, kej śmigali w luft, wysoko ku niybu i ślatywali ku ziymi.

_________________
Ojgyn z Pnioków