Świętochłowice - Forum bez polityki

Pierwsza Niedziela Adwentu 2021

Jest na naszym, prawie już umarłym Forum, taka coroczna tradycja ilustrowania kolejnych dni Adwentu dobranymi tematycznie elementami związanymi z Bożym Narodzeniem. Przypomnę, że w pierwszej edycji, a było to w roku 2014, zaczęliśmy od prezentowania tradycyjnych symboli bożonarodzeniowych. Potem kolejno był temat potraw świątecznych i to na całym świecie, następnie były kartki świąteczne, potem prezentowaliśmy kościoły pw. Bożego Narodzenia. Kolejne lata to kolędy, później wiersze o Bożym Narodzeniu, a w ubiegłym roku był czas na najpiękniejsze filmy w tym temacie.
W tegorocznym Adwencie w kolejno otwieranych okienkach pojawią się dzieła malarstwa zarówno polskiego jak i zagranicznego nawiązujące do tematyki Bożego Narodzenia. W większości przypadków będzie to zapewne Święta Rodzina w tym najważniejszym momencie Narodzenia Pańskiego, ale może trafi się także obraz w tematyce tylko zbliżonej. Całość prezentacji nie jest jeszcze skończona, więc wszystko możliwe.

Fresk Giotta di Bondone

Na tę Pierwszą Niedzielę Adwentu proponuję więc malowidło może nie najstarsze, ale nawiązujące do najstarszego bizantyjskiego sposobu obrazowania sceny narodzenia. Jest to fresk Giotta di Bondone z 1305 roku znajdujący się w Kaplicy Scrovegnich w Padwie.

Obraz nieznanego autora w klasztorze Vyšší Brod w Czechach

Przyjmując pewną chronologię w prezentowaniu malarstwa o tematyce Bożego Narodzenia zaglądamy do Czech, gdzie w miejscowości Vyšší Brod znajduje się stary klasztor cysterski. Tam można oglądać obraz nieznanego autorstwa namalowany około 1350 roku. Tu także oglądamy dzieło w stylu bizantyjskim. Pewnie widziałam ten obraz na własne oczy, gdyż kilka lat temu miałam szczęście odwiedzić Vyšší Brod i wspomniany klasztor

Miniatura Bożego Narodzenia w Złotym Kodeksie Pułtuskim

Mniej więcej do XIV wieku zachodnie wyobrażenia Bożego Narodzenia nie różniły się od ikon bizantyjskich. Z czasem jednak zaczęto odchodzić coraz bardziej od wizerunków wschodnich.

I tak prawdopodobnie najstarszy obraz, związany z Narodzinami Chrystusa reprezentujący ikonografię zachodnią, to dwunastowieczna miniatura, pochodząca ze Złotego Kodeksu Pułtuskiego. Kodeks należy do jednego z późniejszych polskich zabytków średniowiecznych piśmiennictwa łacińskiego. Powstał około 1080 roku, prawdopodobnie w Ratyzbonie lub w opactwie w Niederalteich. Nazywany jest również Ewangeliarzem płockim, gdyż stanowił własność katedry płockiej, której przekazała go Judyta czeska, pierwsza żona księcia Władysława Hermana.

Geertgen tot Sint Jans "Boże Narodzenie"

Autorem dzisiejszego dzieła jest malarz niderlandzki, znany także jako Gerrit Gerritsz, Geertgen van Haarlem lub Gerrit van Haarlem. Jego biografia nie jest dokładnie znana. Urodził się około 1465, prawdopodobnie w Lejdzie. Być może był uczniem Alberta van Ouwatera i żył przez wiele lat w klasztorze joannitów w Haarlemie, mimo że nie należał do zakonu. Przypuszcza się, że umarł około roku 1495 w Haarlemie. Według biografa Karela van Mander umarł w wieku 28 lat i został pochowany w klasztorze.

Temat obrazu został zaczerpnięty z Nowego Testamentu, z Ewangelii Łukasza. Jest to jeden z najczęściej przedstawianych wątków w sztuce. Geertgen tot Sint Jans narodzenie Chrystusa ukazał w scenerii nocnej.

Prawdopodobnie inspiracją dla takiej kompozycji był przekład apokryficznej Ewangelii Pseudo-Mateusza:
"Gdy anioł to oznajmił, rozkazał zatrzymać zwierzę juczne - nadszedł bowiem czas rozwiązania - i polecił, by Maryja zsiadła ze zwierzęcia i weszła do podziemnej jaskini, w której nigdy nie było światła, lecz panowała wieczna ciemność, gdyż nie dochodziło tam światło dnia. Kiedy Maryja weszła do środka, grotę oblała jasność, jak gdyby zaświeciło w niej słońce.(...) I tu porodziła Syna, którego gdy się urodził, otoczyli aniołowie, a gdy się narodził i stanął na swych nogach, natychmiast zaczęli go wielbić (PsMt 13)"



Obraz znajduje się w National Gallery w Londynie.

Bartolomé Esteban Murillo "Pokłon pasterzy"

Pełna ciepła scena – rodzina, pasterze i zwierzęta, wszyscy skupieni wokół narodzonego właśnie Jezusa. Na twarzach niektórych z nich widzimy subtelne uśmiechy, kiedy to wpatrywanie się w pełen uroku i piękna obiekt wywołuje ciepłe uczucia i subtelny zachwyt. To Pokłon pasterzy, obraz namalowany w 1657 roku przez Bartolomé Esteban Murillo.

Murillo urodził się jako czternaste dziecko w rodzinie balwierza Gaspara Estébana i Marii Perez Murillo, pochodzącej z rodziny, do której zaliczało się wielu lokalnych artystów. Osierocony w wieku dziesięciu lat, Murillo był wychowywany przez swoją najstarszą siostrę. Mając 15 lat trafił do warsztatu malarza Juana de Castillo, gdzie pobierał naukę przez około pięć lat.



Dzieło jest częścią tzw. Kolekcji Królewskiej Muzeum Prado w Madrycie

Matthias Stom "Adoracja pasterzy"

Matthias Stomer lub Stom ur. ok. 1600 roku w Amersfoort to holenderski malarz epoki baroku.

Niewiele wiadomo o jego życiu. Na pewno był uczniem Abrahama Bloemaerta w Utrechcie. Większą część życia artystycznego spędził we Włoszech. Od 1615 był uczniem Gerrita van Honthorsta w Rzymie, gdzie przebywał do 1633. Później wyjechał do Neapolu, a następnie do Palermo. Zmarł na Sycylii w 1649 roku.
Malował przede wszystkim historie religijne (sceny z życia Chrystusa i Starego Testamentu), oraz sceny rodzajowe. Był pod silnym wpływem Caravaggia oraz jego naśladowców. Dlatego mamy do wyboru kilka jego dzieł w temacie Bożego Narodzenia.
Wybrałam przepiękny obraz przedstawiający adorację pasterzy znajdujący się w zbiorach Muzeum Sztuki w Karolinie Północnej.

Nareszcie coś oprócz reklam

_________________
[*] http://www.youtube.com/watch?v=4Fx4mshinO0 [*]

Rogier van der Weyden "Tryptyk Bladelina" ("Tryptyk Narodzin")

Rogier van der Weyden, ur. 1399/1400 w Tournai, to malarz będący przedstawicielem szkoły niderlandzkiej. W 1435 roku został malarzem miejskim Brukseli. Nie sygnował i nie datował swoich dzieł, dlatego nie wiadomo dokładnie kiedy powstało dzisiaj prezentowane dzieło.
Artysta przyszedł na świat w Tournai (obecnie Belgia). Wówczas był znany jako Rogier de la Pasteure, w tym mieście bowiem mówiono po francusku. Malował obrazy o tematyce religijnej i portretowej, łącząc w nich cechy gotyckie i renesansowe.

Tryptyk Bladelina znajduje się w zbiorach Gemäldegalerie w Berlinie.




Tak prezentuje się kompletny tryptyk