Świętochłowice - Forum bez polityki

Heidelberg, Niemcy

Przed szopką bożonarodzeniową w nawie kościoła jezuitów w centrum heidelberskiej Starówki przewija się sporo osób. To jedna z cenionych atrakcji turystycznych w tym uniwersyteckim mieście.

Rozległa instalacja w nawie kościoła na pierwszy rzut oka może kojarzyć się z teatrem lalkowym i sztuką, która zastygła w pół słowa. Jej scenografię tworzą symboliczne, staromiejskie kamieniczki, rzeka i most. A także rysunek więziennych wież, z postaciami w zakratowanych oknach. Napis na jednej z wież to żądanie rozliczenia przez sądy zbrodni wojennych, tuż obok lśniących i widocznych już od progu kościoła ukraińskich barw narodowych. W tej samej wieży za kratami widać figurę Alekseja Nawalnego z informacją, że ciągle jeszcze przebywa on w więzieniu.

Pierwotnie szopka powstawała na zajęciach z więźniami w zakładzie karnym przy ul. Fauler Pelz w Heidelbergu, gdzie Hermann Bunse przez 23 lata był duszpasterzem. Od roku 2000, gdy parafialny kościół jezuitów w Heidelbergu przeszedł generalny remont, znalazło się tu miejsce na spektakularną szopkę więźniów.

Duszpasterz poprzez prace wokół szopki z przesłaniem biblijnym o zbawieniu, z łatwością docierał do osób w zakładzie karnym. W Adwencie teksty ukazują całe spektrum problemów człowieka w dramatycznym położeniu, od uwięzienia po kwestie winy.

Może nie jest to miejsce z taką atmosferą, za jaką tęsknimy, ale trzeba przyznać, że wyjątkowe...

Klasztor Braci Mniejszych Kapucynów w Warszawie

W Polsce także mamy szopki z elementami historycznymi, jak wczoraj w Heidelbergu, Od kilkudziesięciu lat możemy takową podziwiać w stolicy, w kościele kapucynów.

Posłużę się najlepiej cytatem zaczerpniętym ze strony internetowej klasztoru.

"Kościół kapucynów był pierwszym w Warszawie, jaki odbudowano po wojnie. Jego poświęcenie miało miejsce dnia 8 września 1946 r. Wtedy zrodziła się też myśl zbudowania ruchomej szopki. Przez pierwsze dwa lata znajdowała się ona w kaplicy Brühlów, a jej silnik umieszczono na zewnątrz kościoła. Zrobiła ona prawdziwą furorę wśród mieszkańców stolicy, z jednej strony jako pewna oryginalna nowość, a z drugiej, jako pogodny znak nadziei na przyszłość, umieszczony pośród otaczającego ją morza ruin.

Ruchomą szopkę w obecnej formie urządzono w krypcie kościoła kapucyńskiego w 1948 r. Została ona skonstruowana przez dwóch braci kapucynów: Piusa Janowskiego i Konrada Wyczawskiego. Brat Konrad przez czterdzieści lat, aż do swej śmierci w 1987 r., troszczył się o bieżące naprawy szopki i potrzebne uzupełnienia. Natomiast później, przez długie lata troskliwym i oddanym jej opiekunem był pan Władysław Dzierzgowski. Jak łatwo się domyśleć ze względu na czas powstania, w szopce nie ma żadnej elektroniki, a całość jej działania opiera się na złożonym systemie pasów, kół i przekładni napędzanych – co ciekawe – jednym silnikiem elektrycznym. Od czasu swego uruchomienia szopka działa nieprzerwanie każdego roku w okresie Bożego Narodzenia.

Stronę plastyczną szopki zaprojektowała i wykonała siostra Rafaela Gąsiorowska ze Zgromadzenia Córek Maryi Niepokalanej. Później szata graficzna szopki była wielokrotnie modyfikowana i uzupełniana. (...)

W panoramie szopki przedstawiono stajenkę betlejemską ze Świętą Rodziną, a także osoby z Pisma św., z historii Kościoła i historii Polski oraz niektórych świętych. Postaci te w świątecznym korowodzie podążają do stajenki pośród urozmaiconych krajobrazów. Z oddali towarzyszą im aniołowie, a w tle mijają panoramę warszawskiego Starego Miasta z Zamkiem Królewskim i kolumną Zygmunta oraz bazylikę św. Piotra na Watykanie. Każdego roku pojawiają się też aktualne motywy ze znaczących wydarzeń w Kościele i w Polsce".

https://kapucyni.warszawa.pl/slowo-o-szopce/

Neapol, Włochy

Magia szopki fascynuje nas jak co roku. Składają się na nią: tradycja ale też zaskakujące innowacje i zwyczaje, które mają swoje korzenie w odległych czasach. Przyjrzyjmy się różnym modelom szopek na świecie i ciekawostkom z nimi związanymi.

Wybierzemy dzisiaj okazałą szopkę neapolitańską, powstałą około 1700 roku, która szczyci się imponującą liczbą stworzonych do tej pory postaci, z których każda posiada określoną wartość symboliczną.

"Scenografia tej szopki nie jest historyczną rekonstrukcją narodzin Jezusa. Nie jest ona usytuowana w Palestynie w roku 0, ale w Neapolu w XVIII wieku i przedstawia scenki z życia miasta lub alternatywnie krajobraz górski, który przywodzi na myśl wioskę. Jej bohaterami są postacie w XVIII-wiecznych ubraniach. Szopka neapolitańska składa się z dwóch odrębnych części, Tajemnicy i Różnorodności. Pierwsza jest reprezentowana przez chatę, stajnię lub jaskinię, w której narodził się Jezus, a postacie które ją zamieszkują, to Święta Rodzina, wół, osioł, anioły. Druga część jest bardzo różnorodna i tworzy ona rozległy świat, w którym poruszają się pasterze i rolnicy, sprzedawcy i Cyganie, handlarze ryb i hazardziści. Są obecne karczmy, stragany, sklepy, zwierzęta, wozy, często nawet sekcje domów, kuchnie, pokoje, które odsłaniają szczegóły minutowego życia. Szopka neapolitańska posiada charakterystyczne dla siebie postacie, z których każda uosabia bardzo specyficzny symbol. I tak przykładowo: Benino, pasterz, który śni o szopce, rybak, który łowi dusze czy sprzedawca wina, który symbolizuje Eucharystię.
Są to tylko nieliczne z wielu innych.
Dwunastu sprzedawców żywności symbolizuje dwanaście miesięcy w roku: rzeźnik reprezentuje styczeń; sprzedawca serów – luty; ten, który sprzedaje kurczaki – marzec i tak dalej.
Co więcej, miejsca neapolitańskiej szopki posiadają znaczenie symboliczne: rzeka to upływ czasu i bariera między życiem a śmiercią, gospoda to grzech, studnia – łączność między górą a dołem, niebem a ziemią."

https://www.holyart.pl/blog/boze-narodz ... nie-znasz/

Sycylia

Idąc obranym w poprzednim wpisie kierunkiem, przyjrzyjmy się szopce charakterystycznej dla Sycylii.

"Również szopka sycylijska ma swoje charakterystyczne postacie. Tradycja tworzenia szopki jest bardzo ceniona i szeroko rozpowszechniona na Sycylii. Pierwsza udokumentowana szopka pochodzi z 1494 roku z Termini Imerese, ale przez długi czas przedstawianie Bożego Narodzenia pozostawało przywilejem miejsc kultu, a następnie rodzin szlacheckich które lubiły ubogacać swój dom tworząc prywatne ołtarzyki. Scenografia odtworzona w starych sycylijskich szopkach to klasyczne ruiny i bukoliczne krajobrazy. Stolicą sycylijskiej sztuki tworzenia szopek było Trapani,ale od 1700 roku również Caltagirone gościło wielu prestiżowych mistrzów.

Dwie typowe postacie szopki sycylijskiej to Sbaundatu lub scantatu ra stidda i Zu Innaru (wujek Gennaio lub Gennaietto). Pierwszy to pasterz, który patrzy na gwiazdę Kometę z otwartymi ustami, pełny zdumienia i zdziwienia, i czasem wskazuje na nią palcem. Drugi to stary, przeziębiony pasterz, siedzący przy rozpalonym ogniu, którym się ogrzewa i który również proponuje Józefowi i Maryi ogrzanie małego Jezusa. Inną powtarzającą się postacią jest Susi Pasturi, śpiący pasterz (susirisi po sycylijsku oznacza obudzić się)."

https://www.holyart.pl/blog/boze-narodz ... nie-znasz/

Szopka z Piemontu, Włochy

I kolejna szopka bożonarodzeniowa charakterystyczna dla konkretnego regionu. Udajemy się więc do Piemontu we Włoszech.

Jednym z bohaterów szopki piemonckiej jest Gelindo, szorstki i nieco przerażający pasterz, ale dobry i hojny aż do tego stopnia, że ​​postanowił oddać swoją chatę Józefowi i Marii aby mogli tam znaleźć schronienie. Jest on pierwszym świadkiem cudu Narodzenia i symbolem tego, jak Jezus od urodzenia wolał objawiać się prostym i pokornym ludziom. Gelindo jest zwykle przedstawiany w ubraniach typowych dla mieszkańców miejscowości Monferrato, grający na dudach lub niosiący owcę na ramionach. Czasami u jego boku jest także jego żona Alinda, jego córka Aurelia i sługa Maffeo.

Cesenatico, Włochy

No i witamy się w różową niedzielę. Trzecia Niedziela Adwentu czyli Gaudete in Domino



To przenieśmy się dzisiaj do Cesenatico, czyli ciągle Włochy.

Cesenatico szczyci się bardzo szczególną szopką, nie tyle ze względu na obecność wyjątkowych postaci ale dlatego, że jest w całości wykonana na historycznych łodziach rybackich zacumowanych w kanale portowym. Wszystkie figury tej jedynej w swoim rodzaju szopce są naturalnej wielkości, autorstwa lokalnych artystów i reprezentują społeczność rybaków, którzy są świadkami cudownego narodzenia Jezusa.

Szopka katalońska

Opuszczamy Włochy i dowiemy się cóż charakterystycznego ma w sobie szopka w Katalonii. I nie powiem, bardzo to zadziwiające, a może i obsceniczne?

W szopce katalońskiej znajduje się dość niezwykła figura. Jest to mały człowieczek ubrany w typowy kataloński kostium, z czapką na głowie, który z opuszczonymi spodniami załatwia swoje potrzeby fizjologiczne. Jaki jest powód tego, że ​​katalońscy miłośnicy szopek umieszczają tak kontrowersyjną postać w rekonstrukcji Bożego Narodzenia. Postać ta nazywa się Caganer, cacanero. Pasterz, który się wypróżnia jest dla Katalończyków symbolem szczęścia i dobrobytu. Biada nie umieścić go w szopce! Przyniosłoby to pecha na cały nadchodzący rok.

https://www.holyart.pl/blog/boze-narodz ... nie-znasz/



To jedna z najdziwniejszych tradycji bożonarodzeniowych w hiszpańskiej Katalonii. Caganers – figurki ludzi podczas defekacji. Mała gliniana laleczka i jej odchody – bez tego w Barcelonie i całym regionie niemal nie ma mowy o udanych świętach. Caganers symbolizują dobrobyt, zdrowie i szczęście. Oddając ziemi to, co jej się należy, jednocześnie symbolicznie użyźniają ją na kolejny rok.

Niektórzy historycy twierdzą, że od samego początku zwyczaj miał źródło religijne, inni, że miał symbolizować codzienne wydarzenia w życiu. Bez wątpienia jednak caganer ma pochodzenie katalońskie i od dawna jest częścią lokalnego folkloru. Figurki wielkości małego palca są również popularne w regionie Walencji, Murcji, Neapolu i Portugalii. Tradycyjne caganers są robione z gliny, wypalane w piecu, a następnie ręcznie malowane.

Peru, Brazylia, Paragwaj, Ekwador, Boliwia

Pozostańmy w kręgu niezwykłych postaci w szopce, tym razem w Ameryce Południowej. W Peru są postacie, o ile można je tak nazwać, których nie ma w żadnym innym kraju na świecie. Na przykład zamiast tradycyjnego wołu i osła, w chacie ze Świętą Rodziną znajdują się owca i lama! Właśnie to wełniste zwierzę ogrzewa Dzieciątko zastępując tradycyjnego osła. Peruwiańskie szopki są bardzo piękne i kolorowe dzięki postaciom ubranym w kolorowe, tradycyjne stroje. Bardzo często szopka jest ustawiana wewnątrz wydrążonej dyni, która jest następnie nacinana i malowana dekoracjami bożonarodzeniowymi. Szopki są również realizowane na małych kajakach. Alternatywnie, są ustawione na zewnątrz i ozdabiane sukulentami. Południowoamerykańskie szopki często łączą katolickie motywy z elementami pogańskimi i folklorystycznymi.
W Brazylii szopka została rozpowszechniona przez konkwistadorów i początkowo była budowana w stylu hiszpańskim lub portugalskim, ale wkrótce została wzbogacona wpływami tubylczymi i zapełniona przez postacie mitologiczne, takie jak zły geniusz i bezgłowy muł. W Ekwadorze i Boliwii szopki ustawiono na kilku poziomach. Także tutaj motywy chrześcijańskie i pogańskie mieszają się pokazując zarówno Boże Narodzenie jak i elementy lokalnych kultów pogańskich. W Paragwaju niewykonanie w domu szopki przynosi pecha,tak więc wszyscy ją tworzą. Na wilgotnym stole kładzie się ziarna ryżu a gdy wykiełkują tworzy się z nich krajobraz dodając kamyczki, zwierzęta tworzy się z waty i odłamków kolorowego szkła. Wokół są układane arbuzy, melony, kwiaty kokosa i ananasy. W Meksyku figurki są biało-złote, ozdobione bogatymi tradycyjnymi nakryciami głowy, kwiatami i szpilkami przedstawiającymi ciernie grzechów.

https://www.holyart.pl/blog/boze-narodz ... nie-znasz/

Prowansja, Francja

"Prowansalska szopka z pewnością nie zachowuje tradycyjnego wzoru, jakiego można by oczekiwać od sceny Bożego Narodzenia. Podobnie jak w szopce neapolitańskiej czy sycylijskiej, imituje krajobrazy i formy architektoniczne typowe dla tego terytorium. Ze szczególną starannością są wykonywane figurki tzw. Santonów. Syndicat National des Santonniers z siedzibą w Marsylii jest organem przedstawicielskim, który zrzesza i chroni producentów prowansalskich figurek szopek – Santonniers.

Santony są ulepione z gliny i reprezentują nie tylko typowe postacie występujące w szopce, ale także postacie typowe dla folkloru prowansalskiego, takie jak Cyganie, kobziarze i wiele innych. Od końca listopada aż do święta Objawienia Pańskiego, w różnych miastach Prowansji odbywają się jarmarki poświęcone santonom: le foires aux santons. Marsylia jest gospodarzem najstarszych i najbardziej spektakularnych targów tego typu. Santony zyskały na popularności, gdy Francja była owładnięta rewolucją. W tamtym okresie publiczne miejsca kultu były zamknięte i rodziny miały do dyspozycji tylko własny dom aby okazać religijne oddanie i modlitwę".

https://www.holyart.pl/blog/boze-narodz ... nie-znasz/

Szopka afrykańska

Pierwsi misjonarze wysłani na ewangelizację Afryki, próbowali zaszczepić tam tradycję szopki jako jedną z wielu form pobożności. Niestety nie było łatwo przekonać tubylców, że właśnie te gipsowe figurki w białym kolorze przedstawiają Jezusa i Świętą Rodzinę. Gdy zwyczaj kreowania szopek się przyjął, zaczęto formować figurki do szopki z gliny, rzeźbić w hebanie lub odlewać z brązu. Jezus natomiast był wykonywany z kości słoniowej, aby w ten sposób jak najbardziej się wyróżniać. Oczywiście wygląd figurek nawiązywał do miejscowej ludności i zwyczajów. Mędrcy zostali stworzeni na obraz i podobieństwo lokalnych dostojników, takich jak wódz wioski, pasterze nieśli instrumenty muzyczne i lokalne naczynia. Typowe zwierzęta z europejskiej szopki zostały zastąpione zwierzętami obecnymi na sawannie.