Świętochłowice - Forum bez polityki

Idzie to tyż posuchać na www.ojgyn.blog.onet.pl

Przeczytôłech kiejsik jedna takô gyszichta, kierô napisôł bół jedyn mój kamrat ze internecu. Gryfny, szykowny karlus. Żôdyn tam jakisik „gutynmorgyn”, znacy Miymiec ze łodzysku. Bóła tam gôdka ło niyftorych angyjberach, co to przikludziyli sie do Miymiec, i niy ino. Za sia łostawiyli możno ino gnój, larmo, łostuda i bele co, ale przi jakisik srogszyj przileżitości, przi ludziach, kierzy jich blank niy znajóm – napoczynajóm sie asić, czym to tyż sam u nôs kiejsik we Polsce niy byli. Jake to tam za szkoły pokóńczyli, co to śnich za perzółny niy byli i take tam inksze chwôlby, kierych jes corôzki wiyncyj, im barzij jim po gorzôle we palicy sie belónce. I tu mi sie spómniôł taki jedyn istny, kieregoch poznôł dobrych pôra lôt tymu nazôd. W tych gryfnych (dló mie, i dlô mojij Elzy) czasach spatrzeli my sie we „Orbisie” take szykowne wywczasy, taki wander bez Bułgarijô, Turcyjô do Grecji. Przi piyrszym łobiedzie, kiej my ino przifurgli do tyj Bułgariji, przisiednół sie ku nóm do stoła taki karlus (Jorg mu bóło) ze jejigo babóm. Łón ci bół fest wygôdany (faflok i klyta jak jó), łóna ci chnet blank nic niy rzóndziyła (jak moja Elza). I tak już łostało, co my łod terôzki wszandy sie do kupy wiybiyrali, bele kaj na szpacyr, do knajpy, na plaża i kaj tam jesce. Zdało mi sie, co my dobrze trefiyli na tych wywczasach, bo to i jakosik flaszecka „Pliski” lebo „Słónecznygo brzegu” poradziyli my do kupy wysłepać, i kajsik pójńść na tańcowanie. Tak bóło możno bez łoziym dni, tela co ciyngiym – tak po piyrszyj flaszecce – łón ci sie asiół, kim ci to łón tam we tyj Warszawie niy jes, jakie to szkoły mô, bildowani, co za interesy robi; sztyjc ci poradziół ci sie herzić; jedna ino ciyngiym chwôlba. Łoziym dni śleciało i trza sie bóło przekludzić do Turcyji. To byli lata siedymdziesiónte, i ta granica ze Turcyjóm bóła festelnie wachowanô, bo to bół już blank inkszy świat łod tego gryfnego, naszygo „socjalistycznego”. Niy byda łozprawiôł, iże już na dziesiyńć kilomyjtrów przed tureckóm granicóm bułgarskie wojôki ciyngiym nóm ci tam papióry łoglóndali. Styknie co powia, iże te pôra ino kilomyjtrów jechali my bez trzi-śtyry godziny. Granica tureckô, przejechali my na drugo zajta. Tam już na nôs niy poradziół sie doczkać mody Turek ze biura turistycznego „Haštaš” do kupy ze gryfnóm Polkóm, naszóm dolmeczerkóm, kierô sie Aleksandra mianowała. Turek wlôz, gryfnie sie prziwitôł i zarôzki kôzôł nóm do kôżdego paszportu wrajzić rajn piyńć dularów, to nóm celniki niy bydóm gracać we kofrach. A Wiycie przeca, co wtynczôs smycyło sie ze sia pôra kofrów na przedej we Stambule, tela, co ino jô ze mojóm Elzóm byli take ciubaryki, ipty i nic my ze sia niy mieli. Wiym, co niy móm sie czym kwôlić, nalech nigdy nikaj nic niy szmuglowôł i beztóż możno zawdy, kôżdy roczek, dostowôłech bez utropy paszport. Rajza do Stambułu bóła gryfnô, szofer naprany jak bela i ino co dwadzieścia-trzidziyści kilomyjtrów sztopowali nôs policajty, szofer wylazywôł, dôwôł do gracy pôra tych ichnich dinarów (lirów tureckich) i gzuli my dalszij.
Piyrszô wieczerzô we hotylu. My sie juzaś do kupy ze tymi Warszawiôkóma zicli, tela, co kiejech jô piwo łobsztalowôł, to tyn istny, tyn Jorg pedziôł, iże już żôdnyj gorzôłecki ani piwa tukej słepać niy bydzie. Niy, to niy, jô sie tak by tak dlô sia łobsztalowôł. Łón już do łostatka tych wywczasów... NIY!
Zawdy sie gôdało (podwiyl my jesce do tyj Unii Ojrpyjskij niy wlejźli), iże tyn Stambuł (Bizancjum, Konstantynopol, Istambuł), to ci jes miasto – jak móndroki gôdajóm – „metropolia”, kierô kôżdy Ojropyjcyk łobejzdrzeć musi. To jes na isto gryfne miasto, szykowne. Kiejby tak ftosik przikludziół sie do Sultanahmet, to kapnół by sie, iże jes ci to takô dziydzina choby Pnioki, tela, co siedymnôście razy wiynkszyjszô. Nôjważniysze, to ci tam sóm: Hagia Sofia i taki ci „Błękitny meczet”. Fajrant ze stawiyniym tego meczetu bół kajsik kole 1616 roka, kiej tyn sultan Ahmed miôł dwadzieścia siedym lôt. A tyn istny gôdô mi sam ciyngiym:
– Nó, możno to i gryfne miasto tela, co jô móm lepszyjsze kachle w dóma niźli te, kiere nóm sam we tym muzyjóm pokazôwali.
Ta côłkô Hagia Sofia, to ci bół kiejsik kościół nasz, katolicki wystawióny bez Izydora z Milety i Anthemiosa z Tralles (a fóndnół ci jóm cysorz Justynian I), kajsik we szóstym wiyku. Niyskorzij Arabery zbajstlowali śtyry wieże, take ci ichnie „minarety” i jes to terôzki araberski kościół łod piytnôstego wiyka. Jakech sie tak już rozgôdôł, to trza jesce rzyknóńć, iże we Bazylice św. Pyjtra we Rzymie na zolu jes ci nacechowane, kiere kościoły sóm nôjwiynkszyjsze. I jes to bazylika św. Pyjtra, kościół św. Paulka we Londynie, katyjdra Duomo we Mediolanie i ta gynał Hagia Sofia we tym Istambule (jak gôdajóm Turki). Terôzki to tyż jes myzyjóm nikiej Topkapi Sarayi, kaj niy idzie knipsować (a jô knipsnół, i to niy jedna fotka). We tym Stambule jes ci festelnie srogi most (wiynkszyjszy i to mocka łod naszygo dôwniyjszygo Germania Brücke). To jes most na Bosforem, kiery kupluje ojropyjskô tajla Stambułu ze azjatyckóm. I kiej sie tak autokym bez tyn most przejedzie aże do ichniyjszyj, szykownyj „stacji telewizyjnyj”, idzie erbnóńć taki „certyfikat”, iże cowiek już bół we Azji. We tym miejscu to ci jes taki gónek miyndzy Morzym Marmara a Morzym Czôrnym.
A tyn Jorg, tyn pofyrtany Warszowiôk gôdô mi we tym autoku:
– Nó, my to mómy u nôs we Warszawie dziepyro mosty. Taki na tyn przikłod ..
– Dobra dej pokój – gôdóm łónymu, bo kciołech sie wszyjsko gynał łobejzdrzeć – rzykniesz mi ło tyj Warszawie przi wieczerzy.
Jes tyż we tym Stambule nôjwiynkszy tôrg na świycie (nó, możno króm Khan Khalili we Kairze, tela co niy byda sie wadziół), kiery sie mianuje Kapali Carsi, kiery fónguje już łod piytnôstego wiyka.
– Nó, wiysz Ojgyn – pado mi tyn Jorg-Warszawiôk – u nôs na Kiercelaku, a terôzki możno i na sztadijónie Dziesiyńciolyciô mómy jesce wiynksze tôrgi.
Możno mi ftosik przeciepnie, co jô tela, i po jakiymu fandzola ło tym Stambule. Nale to jes dló mie ważne, i to niy ino skuli tego angyjbera-Warszawiôka. Chocia? Możno? Pióntek, ło szaroku, u tych Turków napoczło sie jejich świynto, składy pozawiyrane a sam z rańca po śniôdaniu wszyjskie nasze (Pónbóczku łodpuść mi tyn grzych) „turysty”, wandrusy ze koframi blank niy poradzóm sie doczkać aże nasz autok ze tego biura „Haštaš” sie przikludzi. Jô ze mojóm Elzóm blank łogup, bo wiedziôłech, iże jesce dwa dni mómy być we Stambule a sam łorôz wszyjskie ze koframi styrcóm kole hotylu. Autok przijechôł, wszyjskie sie zaladowali i jadymy. Tyn gryfny pilot ze tego „haśtasia” miôł dwióch bracików. Jedyn bół handlyrz, taki u kierego szło wszyjsko skalić, a i łón sprzedôwôł ino take szafpelce, kożuchy, i roztomajte inksze pelcmantle, a drugi bracik bół złótnikym, jubilyrzym. U tego piyrszego côłkô naszô hormijô wszyjsko gryfnie skalóła, wszyjske erbli ździebko tych ichnich pijyndzy, kiere niyskorzi udali abo na te pelce, abo na piestrzónki u trzecigo bracika. I tak sie to jakosik kulało, chocia tam bóło świynto i wszyjsko bezmać bóło do imyntu zawarte. Kiej już wszyjskie Polôki posprzedôwali te jejich kofry, jechali my dalszij. Wiycie! Tyn mój kamrat Jorg-Warszawiôk miôł ci aże trzista nagelfajli, takich fajli do pazurów. Kupiół je we Warszawie za 30 cyntów we „Pewex-ie”, a po jednym dularze skalół we Stambule. Werciyło sie, pra? Nale na sznapsa tak jak we Bułgaryji to już niy miôł, bo przeca „waluty” niy bydzie na gupoty wydôwôł.
Styknie, styknie, niy byda go dalszij łobgadywôł, tela co ino rzykna, iże już niyskorzij, we tyj Grecyji zawdy ze łobiadu lebo wieczerzy przelywôł sie woda, kierô styrcała na stole do plasikowyj flaszki, bo mu bóło żôl lajstnóńć sie jakô Coca-Cola abo piwo. Nale ślecioł rocek, dwa i jôch kiejsik pojechôł do tyj Warszawy. A, iżech miôł mocka czasu, posznupôłech kaj tyż tyn mój wczasowy kamrat miyszkô. Nie zetrwało dugo i żech go naszôł. Wiycie, co gôdołech ło jego snochwianiu, chwôlbie i herzyniu sie? Boczycie, pra? I mało mie diosi niy wziyni i pierón niy szczelół! To ci bół stolôrz, kiery robiół drzewnianne zole do holcoków i do babskich trepów (take byli wteda we mółdzie). A jôch sie sztyjc medikowoł, co to jakisik inżinier, móndrok, „przemysłowiec” lebo cosik takigo.
Dziwôcie sie? Niy! Pra? Bo tyż takich znôcie. Jô móm takigo „gutynmorgyna” u mie we szynku, u „Breka”. Tak ze trzi-śtyry razy do roka sie sam dó nôs nazôd przikludzi na pôra dni a łozprawiô, choby tam we Miymcach bół jakóm Erikóm Steinbach lebo kanclyrzinóm Merkel, tela, co mu zawdy ino grochowiónka ze szczewików wylazuje.
A skuli tego, coch łozprawiôł ło roztomajtych miglancach, spómniało mi sie kiej do mojigo szynku przikwanckoł sie jedyn karlus (Adi mu bóło), siednół sie przi szynkwasie, łobsztalowôł trzi sety i kiej ta gorzôła do łostatka wysłepôł, pytô sie gospodzkigo Marka:
– Suchajóm łóni, panoczku Marek, a czy łóni już zapłaciyli za ta gorzôła, coch jô jóm sam miôł na szynkwasie?
– A dyć iżech zapłaciół! Zawdy bula, kiej mi gorzôła prziwożóm do szynku! – gôdô karczmôrz. – Przeca kiej sztaluja towôr, to tyż musza za niygo zabulić, prôwda?
– Nó, tóż widzóm łóni, jôch kciôł ino wiedzieć, co kiej łóni za ta gorzôła już zapłaciyli, to jô cheba niy musza płacić, bo na pieróna mómy płacić dwa razy, tuplowanie prôwda?
Nó, tóż możno na łostatek cosik ze Szwejka: coby sam niy gôdać, to wszyjsko jes do porzóndku, i nic sie niy stało, a eźli bali i cosik sie stało, to zółwizół jes do porzóndku, iże razinku cosik sie jesce dzieje!

_________________
Ojgyn z Pnioków