Świętochłowice - Forum bez polityki

Idzie to tyż posuchać na www.ojgyn.blog.onet.pl

Podwiyl co, jesce ta zima (zima... abo to my mieli zima we grudniu abo do półowy stycznia?) – niy puściyła tak na fest, i te wszyjskie gripska, kucanie i rymy jesce ludzi tropióm. A ku tymu rółz chlapaka, rółz juzaś ci śniygiym suje i tak na łobyrtka. Kiej latoś drugda, i niy ino u nôs, tela śniyga nasuło, to – kiej tak gawca na łodwieczerz bez łokno – spóminajóm mi sie dôwniyjsze kuligi.Tak prôwdóm toch ło tym łozprawiôł we styczniu. Ale, terôzki to ino rzykna, iże to ci dziepiyro bóła uciycha, kiej tak we górach (mie to trefiyło jesce ze Łojcami we Jeleśni) pôranôście srogich klynczorów, srómbików i takich maluśkich sónek, za pôróm kóni fyrtało bez côłkô wiyś, côłkô dziydzina, kajsik bez pola, bez przisute śniygiym cesty. A kiej jesce zbajstlowali takô saniówa na wieczór i ludzie mieli we gracach zapôlóne fakle, to ci dziepiyro bóła frôjda i srogi jubel. A chopcy to mieli na palicach gryfne cerwióne magierki. Jôch już śtyry tydnie nazôd mocka gôdôł ło takich staropolskich kuligach i beztóż niy byda sam terôzki to tuplowanie eklerowoł. Spómna ino takô gryfnô sztrofka:
„Kulig, takô gracka jesce łod Popiyla,
Mô ci za cyl ino, coby zalôć gardziyla.”
Możno, niy ino to, ale bez te piyrwyjsze szlichtady, saniówy i do zgody ci szło miyndzy sómsiôdami, kierzy sie bez côłki rok poradziyli stopieróńsko wadzić. Kiej taki wsiowy kulig zajechôł, przikludziół sie na majdan do zabranego pampónia, siodłoka, to zarôzki napoczynało sie śpiywanie, zarôzki sie znôdło jakiesik jôdło nó, i cosik do chyrtónia. A nôjbarzij rade to mieli mode, kiere poradziyli przi tym kuligu dziołchy zabajerować, kajsik tam (nó, ino bez cufal) pogracać pod dekóm, bo jesce przeca żôdyn niy miarkowoł, iże kiejsik ci to wypokopióm te roztomajte mobilniôki i dziołcha ze synkiym bydzie zolycić ino bez SMS-a.
Spómniôłech sam take słówecko „majdan”. I to ci jes na isto interesantne. Bo tak na isto jes we naszyj gôdce słówecko „majdan”, kiere znacy tela co „dziedziniec, srogi plac, rynek”. Nale po polskimu juzaś „majdan”, to juzaś pakunek, tobołek, węzełek, paczka, manatki. I być tu chopie mónter! A tak richtik, to ci tyn côłki „majdan” przikludziół sie sam dó nôs ze Turkami (bezmać i do Chorzowa sie dokarycyli). U tych Turków, to bóło tak co: at-mejdan, to bół srogi plac dlô kóni, et-majdan, to bół plac, kaj ino miynso sprzedôwali, a ok-majdan, to bół taki plac dlô tych, kiere turnowali szczylanie ze gywerów. Jesce tyż „majdanym’ mianowali warzylnie saletry lebo roztomajte srogie place we fabrikach abo we lesie, tam kaj warzyli tera, potaż do zajfy i do szkła, dziegeć i terpyntyna. Dugo by sam szło ło tym eklerować. Rzykna ino jesce tela, co „majdan”, to tyż ci bół pojstrzodek łuku, sajdôka, tam kaj sie przikłôdało ta côłkô strzała, tyn cymbulec.
Tyż żech sam pedziôł cosik ło magierkach. Byli ci to take gryfne czôpki (terôzki sztrikowane), kiere dó nôs prziszli łod Hónwedów, łod Madziarów. Bół ci kiejsik (tak przi napoczniyńciu siedymnôstego wiyka) taki móndrok, kiery sie mianowôł Salomon Rysiński i kiery napisôł ci bół cosik takigo:
„Koń turek, chop mazurek, copka magierka, a szabla wyngierka”. I przi takich kuligach jesce ci sie ringowali, kiery poradzi gibcij takô magierka łapsnóńć ze ziymi kiej fyrto pyndym, wartko na kóniu. Nale, to już jes inkszô pôra galot i możno niy byda dzisiôj ło tym fandzolół.
Nó ale, podwiyl co, niy mómy jesce zimy forbaj, niy mómy jij z gowy. Móndroki we telewizyji gôdajóm, co jesce nóm ta zima dopoli i siaróński mróz nôs prziciśnie. Trocha tego śniega u nôs bóło tyj zimy, chocia do półowy stycznia wyglóndało, iże ino wiesna bydzie latoś. Coby niy pedzieć, narciôrze mieli uciechy aże po sóm hyrtoń. A we tyj naszyj telewizyji to ciyngiym jakiesik pile na te gripsko i kucanie ryklamujóm, chocia u nôs na Pniokach kôżdô mamulka wiy, iże na kucanie to niy ma na isto nic lepszyjszego jak cwibelzaft. Kôżdô starka łod starygo piyrwyj zawdy na podzim szykowała pôra zdrowych cwibli i trocha cukru, coby jesce zawcasu dzieciôkóm kucanie przeszło. Nó, a jôch ci jes już na tela stary, zwiykówany , iże blank niy cwibelzaftu a dobrygo grzóńca z jajcym i mało cyjntla biera na te pieróńskie kucanie... chobych i blank niy kucôł i niy miôł rymy. Nale, ło tym żech już sam godoł i niy byda tuplowanie wszyjskim łod przodka eklerowôł. Ino, ino wszyjskim to chca doradzić.
Pewnikiym niyftore spomiarkowali, iże blank nic sam we lutym niy gôdôł ło nôjważniyjszym dlô kibiców falu, ło Zimowyj Łolympiadzie. Ale jô to naskwol zrobiół. Symie niy ma żôdyn dupny kibic a łod wajania na naszych szportlerów to mómy we Polsce, we wszyjskich telewizyjnych stacyjach, we radijokach, we cajtóngach tela fachmanów, iże jô by sie przi nich ino zbłôźniół, a tego mi na moje stare lata niy potrza. Chopy, a i niyftore baby tyż, zaziyrajóm sztyjc i jednym ciyngym na ta côłkô łolympiada, i bydóm tak jesce bez côłki tydziyń robić. A mie sie sam terôzki spómniôł jedyn wic, i to blank niy skuplowany ze szportym.
Wiycie! Dwióm kamratkóm, gorkim przaciółkóm udało sie yntlich przekónać swojich chopów, coby łostali same we chałpie, kiej łóne do kupy pójńdóm sie wrołz na wieczerzô do jakisik kaczmy; coby sie pospóminać stare, dôwne i dobre jóngferskie czasy.
Po poruch flaszeckach biôłego wina, po flaszce zektu (szałmwajnu) i jesce ku tymu pôruch achtlikach gorzôły, baby wylazujóm ze restołrantu blank naprane! We dródze nazôd do chałpów łobie łoroz chyciyła laksyra ... a to możno beztóż, co za tela wysłepali. Niy miarkowali kaj na wartko pójńść sie wyjscać i wyeać. Nó i jedna gôdô do drugij:
– Wlejzymy sam na tyn smyntôrz, tukej pewnikiym terôzki żôdnego niy bydzie.
Wlazujóm rajn na tyn kiyrhow i nôjprzodzij jedna syjmuje batki, jscy, wyciyrô sie tymi batkami i ... wyciepuje je we krzôki. Uwidziała to ta drugo kamratka i na doczkaniu sie przipóminô, iże mô na sia festelnie drogô, markowô garnitura, i to jesce ci bół gyszynk łod jejij chopa. Nó i żôl by jij bóło tak kajsik we krzôki te batki wyciepnóńć. Seblykô tedyć te swoji „stringi”, wrażuje je do kabzi, jscy a zatym srywô szlajfa ze piyrszyj lepszyj galandy na grobie, coby sie ta swoja rzić podetrzić. Nó, i tela.
Na drugi dziyń chop tyj piyrszyj zwóni do chopa łod tyj drugij mamzeli:
– Jorg, bali sie niy poradzisz wystawić, co tyż to sie u mie stanyło! To już na isto fajrant mojigo małżyństwa! Szlus ze tóm babóm!
– A po jakiymu? – pytô sie deczko zaspany, jesce niy blank mónter, bamóntny kamrat.
– Suchej Jorg! Moja starô przikwanckała sie nazôd do dóm po wczorejszyj wieczerzy ze twojóm staróm kajsik kole pióntyj na rozwidnioku festelnie ci napranô i ku tymu jesce – dej pozór! – niy miała na sia... batków!
Na to ze rułóm tyn łocucóny kamrat:
– Hanys! Chopie, to jesce jes psinco, blank niy miarkujesz, co wypokopiyła moja starô.
– A co tyż moge być jesce gorszyjszego? – pytô sie Hanys.
– Nó, przilazła blank nadrzistanô i tyż bez batków, bez tych „stringów”, coch to jij fóndnół na gyburstak, ale jesce ku tymu miała ci wetkanô do rzici szarłatnô szlajfa ze napisym:
„Nigdy ło cia niy przepómnymy: Bercik, Ignac, Stanik i côłki reszt kamratów ze siyłówni!!!”
I tóż tyż dejcie chopy pozór ptzi tyj łolympiadzie i niy wypuszczejcie swojich babeczków z chałpy.

_________________
Ojgyn z Pnioków